Όχι, δεν σκοτώνουμε ούτε έντομα

Ξέρετε, κάποια στιγμή μοιραία η συζήτηση φτάνει στα έντομα. Γιατί όλοι συμπονούν την αγελάδα, το γουρουνάκι και το δελφίνι, αλλά λίγοι ενδιαφέρονται για κάτι που μπορείς να σκοτώσεις με το μικρό σου δαχτυλάκι. Και τότε έρχεται η ερώτηση. Μα, ούτε έντομα;

Όχι, δεν σκοτώνουμε ούτε έντομα.

Μα, ούτε κατσαρίδες; Ούτε σαρανταποδαρούσες; Για τον Θεό ρε φίλε, ούτε κουνούπια;

Αν γράψεις «friendly bugs» στις Εικόνες του Google, το μόνο έντομο που θα δεις είναι η πασχαλίτσα. Όμως αυτό είναι προφανέστατα λάθος και άδικο, καθώς, τα περισσότερα έντομα είναι εντελώς ακίνδυνα. Ακόμη και τα επικίνδυνα όμως, δεν είναι επικίνδυνα επειδή μας μισούν αλλά επειδή αυτή είναι η φύση τους.

Η προσέγγιση του θέματος είναι λίγο περίπλοκη, για μερικούς πολύ χαρακτηριστικούς λόγους:

Πρώτον, είναι πολλά. Ορισμένα είδη εντόμων, δεν εμφανίζονται ατομικά ή έστω δυο-τρία, αλλά κατά εκατοντάδες ή, όπως λένε οι υπερβολικοί φίλοι μου, κατά εκατομμύρια.

Δεύτερον, ορισμένα από αυτά μπορεί να είναι επικίνδυνα. Κάποια έντομα είναι φορείς νόσων, ή μικροβίων που σίγουρα δεν θα θέλαμε να κολλήσουμε.

Τρίτον, ενδεχομένως να είναι αντιπαθέστατα. Προσωπικά, δεν αηδιάζω με κανένα είδος εντόμου. Ορισμένα, νιώθω λίγο άβολα να τα πιάσω στο χέρι μου, αλλά σίγουρα δεν μου φαίνονται σιχαμερά. Ωστόσο, συμβατικά και κατά γενική ομολογία, ορισμένα έντομα μοιάζουν απίστευτα σιχαμερά ή γλοιώδη στους ανθρώπους.

Τέταρτον, μπορεί να είναι ζημιογόνα. Είναι προφανές ότι αν τερμίτες σου τρώνε το σπίτι, δικαιούσαι να θέλεις να σώσεις το σπίτι σου και αν κάποια ακρίδα μασουλάει τα μαρούλια στον κήπο σου μάλλον θα θέλεις να σώσεις τα μαρούλια σου.

Όμως, παρά τα παραπάνω, ο θάνατος δεν είναι η λύση. Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσουμε σχεδόν οποιοδήποτε έντομο, με τρόπο συμπονετικό και μη-βίαιο. Μην ξεχνάτε ότι εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές του πλανήτη όπου αμέτρητα είδη εντόμων κυκλοφορούν κυριολεκτικά ανάμεσά τους όλη μέρα, όπως για παράδειγμα σε τροπικές χώρες.

Γιατί να νοιάζομαι για τα έντομα;
Δεν υπάρχει λόγος να τα αγαπάς ή να τα κάνεις κατοικίδια. Όμως πρέπει να τα σέβεσαι. Όπως και τα μεγαλύτερα ζώα, έτσι κι αυτά είναι κάτοικοι του πλανήτη και δικαιούνται να υπάρχουν. Δεν αξιολογούμε την αξία της ζωής με βάση το μέγεθος.

Τα έντομα είναι από τους παλαιότερους κατοίκους του πλανήτη μας. Ορισμένα από αυτά υπάρχουν για περισσότερα από 500 εκατομμύρια χρόνια και, σε αυτό το τεράστιο χρονικό διάστημα, έχουν αναπτύξει ικανότητες που θα ζήλευε κάθε ένας από εμάς.

Τα έντομα είναι εκπληκτικοί οργανισμοί που ξέρουν πώς να επιβιώνουν ακόμη και σε ακραίες συνθήκες. Σχηματίζουν κοινωνίες, οικογένειες και είναι πολύ εργατικά. Επίσης, μηχανικά μιλώντας, τα έντομα αποτελούν το ζενίθ της κατασκευαστικής σοφίας της Φύσης. Μπορούν να αντέξουν πτώσεις, να περπατούν ανάποδα, να κουβαλούν βάρη πολλαπλάσια του δικού τους, να εντοπίζουν το φαγητό τους από τεράστιες αποστάσεις και να αντιμετωπίσουν εχθρούς που είναι πολύ μεγαλύτεροι σε μέγεθος. Σίγουρα αξίζουν τον σεβασμό μας!

Όπως όλα τα ζώα, έτσι και τα έντομα υποφέρουν όταν τα δηλητηριάζουμε, τα παγιδεύουμε, τα πατάμε, τα διαμελίζουμε ή τα αφήνουμε να πεθάνουν με άλλο τρόπο. Μπορεί το μικρό τους μέγεθος και το γεγονός ότι δεν μπορούμε να τα ακούσουμε να μας ξεγελάει, όμως τα έντομα θέλουν να ζουν και να κάνουν το παν για να αποφύγουν τον πόνο, όπως τα μεγαλύτερα ζώα. Ακόμη όμως κι αν δεν πονούν, ή αυτά που δεν πονούν, διότι η επιστήμη πίσω από το θέμα δεν είναι ακόμη σαφής, πιστεύω πως αυτό δεν θα έπρεπε να αποτελεί κριτήριο για το αν κάποιος πρέπει να πεθάνει ή όχι. Και μόνο αν επιχειρήσεις να τα αγγίξεις, μπορείς να διαπιστώσεις την άμεση ανάγκη τους να ξεφύγουν από την απειλή, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι άβουλα και απαθή όντα.

Πώς να τα αντιμετωπίσω;
Δεν υπάρχει λόγος να χρησιμοποιείς δηλητήρια, τοξικά σπρέι και θανατηφόρες παγίδες. Εκτός από τον αχρείαστο πόνο που προκαλείς, δεν λύνεις το πρόβλημα παρά μόνο προσωρινά. Έτσι κι αλλιώς είναι υπερβολικά πολλά για να τα εξοντώσεις.

Θυμήσου: Τα εντομοκτόνα είναι τοξικές, ισχυρές χημικές ουσίες που βλάπτουν και την δική σου υγεία. Χρησιμοποιώντας εντομοκτόνα, προκαλείς επώδυνο θάνατο στα έντομα αλλά παράλληλα θέτεις την υγεία σου και την υγεία της οικογένειάς σου σε σοβαρό κίνδυνο.

Τα έντομα βρίσκονται στο σπίτι σου για δύο λόγους: Είτε επειδή το θεωρούν και δικό τους σπίτι (π.χ. κατσαρίδες, αράχνες, τερμίτες κ.ά.) είτε επειδή απλώς περνούν από εκεί, ήρθαν να πάρουν κάτι και φεύγουν, ή εγκλωβίστηκαν χωρίς τη θέλησή τους.

Αντί να τα σκοτώνεις, μπορείς απλά να αφαιρέσεις από την εξίσωση τον λόγο για τον οποίο βρίσκονται εκεί.

Μυρμήγκια: Τα μυρμήγκια, ως εργατικά πλάσματα και καλοί νοικοκύρηδες που είναι, περνούν τους θερινούς μήνες τους όχι κάνοντας διακοπές αλλά μαζεύοντας τρόφιμα για τον χειμώνα.

Αν σε ενοχλούν, ακολούθησε την πορεία τους για να βρεις από που μπαίνουν στο σπίτι σου και δοκίμασε κάτι από τα παρακάτω:

• Σφράγισε το άνοιγμα ή την τρύπα από την οποία μπαίνουν.
• Τοποθέτησε μπαστουνάκια κανέλας ή ρίγανη στον δρόμο τους.
• Στύψε ένα λεμόνι δίπλα στο άνοιγμα – όχι πάνω στα μυρμήγκια! – και άφησε την λεμονόκουπα εκεί.
• Διατήρησε τον χώρο σου καθαρό. Ψίχουλα, κομματάκια φαγητού και νεκρές μύγες ή άλλα έντομα θα προσελκύσουν τα μυρμήγκια.

Κατσαρίδες: Έχουν τη φήμη του πιο σκληροτράχηλου εντόμου και όχι άδικα. Οι κατσαρίδες επιβίωσαν στον πλανήτη μας για περισσότερα από 400 εκατομμύρια χρόνια. Νομίζεις ότι θα απαλλαγείς έτσι εύκολα από αυτές;

Μπορούν να επιβιώσουν χωρίς φαγητό για βδομάδες, αλλά όχι χωρίς νερό. Μερικοί απλοί τρόποι για να απαλλαγείς από αυτές, είναι οι εξής:

• Κράτα τα σκοτεινά και κρυφά σημεία του σπιτιού σου στεγνά και καθαρά. Σημεία όπως το πίσω μέρος ντουλαπιών, υδραυλικά σιφόνια, αποσαθρωμένα οικοδομικά υλικά σε μπάνια και κουζίνες, πατάρια και υπόγεια, αποτελούν ιδανικές κατοικίες για τις κατσαρίδες. Μια σταγόνα νερό για μια κατσαρίδα ισοδυναμεί με ένα μπουκάλι για σένα.
• Να πλένεις τα άπλυτα πιάτα στην κουζίνα σου και να διατηρείς νεροχύτες και πάγκους καθαρούς και στεγνούς.
• Να φυλάς τα τρόφιμα σε ντουλάπια ερμητικά κλεισμένα μέσα σε συσκευασίες. Ένα πρόχειρα τυλιγμένο σακουλάκι δεν αποτελεί εμπόδιο για τις κατσαρίδες.

Αν δεν έχεις γενικά κατσαρίδες και απλώς έτυχε να μπει μία ή δύο στο σπίτι σου, κράτα την ψυχραιμία σου. Με ένα πλαστικό ποτηράκι κι ένα κομμάτι χαρτί μπορείς να την πιάσεις και να την αφήσεις κάπου έξω χωρίς να πεθάνει κανείς.

Σαρανταποδαρούσες: Υπάρχουν πάνω από 2.000 είδη από αυτό το κάπως αλλόκοτο ζωάκι με τα αμέτρητα πόδια. Μόνο 2 ή 3 είδη όμως είναι αυτά που συνήθως συναντάμε σε σπίτια και αυλές στην Ελλάδα.

Παρά την τρομακτική τους όψη, οι σαρανταποδαρούσες είναι σε γενικές γραμμές άκακες και αβλαβείς, αν όχι και χρήσιμες! Δεν καταστρέφουν έπιπλα, δεν είναι βρώμικες και δεν ενδιαφέρονται για το φαγητό στο ντουλάπι σου. Συνήθως, μπαίνουν στα σπίτια για να φάνε άλλα, πολύ μικρότερα (και πολύ πιο επικίνδυνα) έντομα. Γι’ αυτό, αν δεν σιχαίνεσαι και δεν ενοχλείσαι από την παρουσία τους, ίσως θα ήθελες να τις αφήσεις στην ησυχία τους. Οι σαρανταποδαρούσες τρώνε άλλα μικρά έντομα όπως τερμίτες, κοριούς, κατσαρίδες, ακόμη και ακάρεα του κρεβατιού. Αν παρόλα αυτά θέλεις να τις ξεφορτωθείς:

• Πιάσε την σαρανταποδαρούσα με ένα ποτηράκι ή με το ειδικό εργαλείο απομάκρυνσης εντόμων που παρουσιάζεται παρακάτω και άφησέ την έξω, σε ένα σημείο με βλάστηση. Είναι ο πιο γρήγορος και ο πιο καθαρός τρόπος.
• Αν έχεις πολλές και μπαίνουν συχνά, τοποθέτησε στα ανοίγματα (πόρτες, παράθυρα, σχισμές) λίγο αποξηραμένο σκόρδο.

Κουνούπια & Μύγες: Δεν υπάρχει πιο συνηθισμένο έντομο σε ένα ελληνικό σπίτι. Και, όσο πολύ και να θέλεις να τα σκοτώνεις, δεν πρόκειται ποτέ να εξαφανιστούν. Το καλύτερο είναι να βάλεις «απαγορευτικό εισόδου».

• Φύτεψε πύρεθρο. Εκτός από πανέμορφα, αυτά τα λουλούδια έχουν την ιδιότητα να απομακρύνουν κουνούπια, μύγες, σκνίπες και άλλα ιπτάμενα έντομα. Μερικά γλαστράκια μέσα στο σπίτι και σε εξωτερικά παρτέρια θα κάνουν την δουλειά.
• Φτιάξε ένα σπιτικό εντομοαπωθητικό διάλυμα. Είναι απλό: Βράσε ένα φλυτζάνι νερό μαζί με μια κουταλιά της σούπας μίγμα από αποξηραμένη μέντα, δυόσμο και λεβάντα.
• Άλλα φυτά που φαίνεται πως απωθούν τα έντομα είναι η σιτρονέλα και το μαγιοβότανο (Nepeta cataria). Λειτουργούν τόσο ως ζωντανά φυτά σε γλάστρες, όσο και ως αιθέρια έλαια στο δέρμα.
• Αν σε αφήνει η γυναίκα σου, φάε φρέσκο σκόρδο πριν τον ύπνο. Δεν θα σε πλησιάσει κανένα κουνούπι – αλλά, από την άλλη, ούτε και η γυναίκα σου.

Αράχνες: Ταινίες περασμένων δεκαετιών και φλύαρες, υπερβολικές παραφιλολογίες για αράχνες-τέρατα, δημιούργησαν μια παράξενη φοβία για τις αράχνες, που σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Επίσης, υπάρχει μια παντελώς ηλίθια σύνδεση των αραχνών με τη βρωμιά και την εγκατάλειψη. Δηλαδή, αν το σπίτι σου έχει αράχνες, σημαίνει ότι δεν καθαρίζεις.

Αν εξαιρέσουμε ορισμένα επικίνδυνα, εξωτικά είδη που δεν ζουν στην Ελλάδα, οι αράχνες είναι εντελώς ακίνδυνες, απαρατήρητες και πολύ ωφέλιμες! Η τυπική Ελληνίδα αράχνη, θα υφάνει με μαεστρία τον ιστό της σε κάποια γωνιά του σπιτιού και θα συλλαμβάνει διάφορα άλλα έντομα, τα οποία μάλλον θα σε ενοχλούσαν περισσότερο, όπως μύγες και κουνούπια.

Αν δεν τις θέλεις κοντά σου, οι μέθοδοι απομάκρυνσης είναι οι συνηθισμένες:

• Χρησιμοποίησε ποτηράκι και χαρτί για να την βγάλεις έξω.
• Πιάστην με το ειδικό εργαλείο για έντομα
• Με την σκούπα, «φόρτωσέ» την προσεκτικά στο φαράσι και στην συνέχεια άφησέ την έξω.

Πρόσφατα, η Peta παρουσίασε ένα πανέξυπνο γκάτζετ που πρέπει να υπάρχει σε κάθε σπίτι. Πρόκειται για μια πολύ απλή κατασκευή με την οποία μπορείς να πιάνεις έντομα χωρίς να τα αγγίξεις και να τα απελευθερώνεις σε εξωτερικό χώρο, με τη χρήση ενός κουμπιού.

Το αξεσουάρ μπορείς να το παραγγείλεις έναντι περίπου 10 ευρώ, από ευρωπαϊκά και αμερικανικά e-shops. Δυστυχώς δεν είχα τον χρόνο να ψάξω αν πωλείται και σε κάποιο ελληνικό κατάστημα. Αν θέλεις να το τσεκάρεις, ρίξε μια ματιά εδώ: Snapy-Insektenfänger No-Compromiseshop.