Η υγεία σε μπουκαλάκι

Η εποχή που υπήρχε ανοιχτό και πρόσφορο έδαφος για την προώθηση απορρυπαντικών έχει περάσει. Οι κόκκοι ενεργού οξυγόνου δεν είναι πια της μόδας. Την ίδια κακιά τύχη είχε και η μεταφορά υπολοίπου που διαφήμιζαν κάποτε οι τράπεζες. Η διαφημιστική αγορά έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια, δίνοντας την μερίδα του λέοντος στην… επιστήμη.

Παρακολουθώντας τηλεόραση για μερικές ώρες κάθε ημέρα, είναι εύκολο να διαπιστώσετε ένα σταθερό μοτίβο στις διαφημίσεις: Γαλακτοκομικά, αλλαντικά, «κρέας», τυριά και ανάμεσα σε όλα αυτά, φάρμακα.

Μαγικά χάπια, αλοιφές και σιρόπια που προστατεύουν από τα πάντα, ενισχύουν και θεραπεύουν όλα μας τα προβλήματα. Ποτέ ξανά στην τηλεοπτική ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπήρξε εντονότερη προώθηση φαρμακευτικών και παρα-φαρμακευτικών προϊόντων.

Οι διαφημίσεις προσπαθούν να μας πείσουν, πάντα μέσω της «επιστήμης» και με επίκληση σε «έρευνες», πως η καλή υγεία πλέον βρίσκεται μέσα σε μπουκαλάκια. Ιχθυέλαια που αυξάνουν το IQ των μαθητών και την υγεία του εγκεφάλου, αλοιφές για τους πόνους της πλάτης, παυσίπονα, υαλουρονικά, κρέμες για το πρόσωπο, τα πόδια, τα χέρια, χάπια για τον προστάτη, χάπια για αδυνάτισμα, χάπια για βιταμίνες, χάπια για ενέργεια, χάπια για τον ύπνο, χάπια για τα πόδια, χάπια για το χέσιμο.

Ανάμεσα σε όλα αυτά και ως λογικό επακόλουθο, χρειάστηκε να μας πείσουν ότι εκτός από χάπια, σιρόπια και αλοιφές είναι απαραίτητο να είμαστε επίσης και σε στενή επαφή με τους γιατρούς. Είναι παράδοξο ότι πλέον οι άνθρωποι αισθάνονται πως πρέπει να συμβουλευτούν έναν γιατρό όχι μόνο αν είναι άρρωστοι, αλλά ακόμα και για το τι πρέπει να φάνε.

Παρότι το παραπάνω φαινόμενο αποτελεί μια γενική κατάσταση, για τους βίγκαν είναι ακόμη πιο έντονο. Πρέπει, λένε, να ρωτήσουμε τον γιατρό αν κάνει να τρώμε με τον τρόπο που τρώμε. Το γεγονός ότι είμαστε υγιείς δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Μπορεί να αρρωστήσουμε σύντομα. Επειδή τρώμε λαχανικά. Κι επειδή δεν ρωτήσαμε τον γιατρό.

Συγκεκριμένοι «φωστήρες» έχουν αναγάγει την βίγκαν διατροφή σε κάποιο είδος αρρώστιας, η οποία «χρειάζεται στενή παρακολούθηση από γιατρό».

Μην με παρεξηγείτε, προφανώς και οι γιατροί είναι απαραίτητοι. Μας θεραπεύουν από κακά πράγματα που κανείς δεν θα ήθελε να έχει. Όμως θέλεις πραγματικά έναν γιατρό να σου πει τι πρέπει να φας για να είσαι υγιής;

Κάθε φορά που πηγαίνω στο φαρμακείο τρομάζω κοιτώντας το ειδικό ράφι με συμπληρώματα. Μου δημιουργείται πράγματι η αίσθηση ότι η υγεία υπάρχει σε μπουκαλάκι. Πρόκειται για ένα τεράστιο ράφι το οποίο, όπως έχω μάθει από συζητήσεις με τον φαρμακοποιό, τον τελευταίο καιρό κάνει τον μεγαλύτερο τζίρο από οποιοδήποτε άλλο ράφι.

Όμως: Η καλή υγεία βρίσκεται στο φαγητό μας. Το ίδιο και η κακή υγεία.

Σε ρεπορτάζ του Star Channel χθες το βράδυ, αποκαλύφθηκε το γεγονός ότι πλέον οι 20αρηδες αντιμετωπίζουν τα προβλήματα των 50αρηδων – δηλαδή πόνους στην πλάτη και τη μέση, μόνιμη κούραση, αρθριτικά και μυοσκελετικά προβλήματα. Με ελάχιστη έκπληξη, αφού το περίμενα, άκουσα τους ειδικούς να ρίχνουν το φταίξιμο στην καθιστική ζωή και την έλλειψη άσκησης. Για την διατροφή, ούτε κουβέντα.

Η εποχή μας δεν είναι χαρακτηριστική της καθιστικής ζωής. Μπορεί στο παρελθόν οι άνθρωποι να περνούσαν περισσότερο χρόνο στο χωράφι ή σε άλλες χειρονακτικές εργασίες, όμως υπήρχαν επίσης υπάλληλοι γραφείου, υπήρχαν ζωγράφοι, γλύπτες, γιατροί, δικηγόροι και πολλοί άλλοι επαγγελματίες που έκαναν «καθιστική ζωή». Η άσκηση είναι απαραίτητη, αλλά όχι σε σημείο που να αρρωσταίνεις αν η δουλειά σου τυχαίνει να είναι καθιστική.

O Dr. James Bennie είχε πει: «Αν σε βάλω σε ένα πρόγραμμα θεραπείας με χάπια, θα σε βλέπω κάθε 3 μήνες για όλη σου τη ζωή. Αν σε βάλω σε ένα πρόγραμμα φυτικής διατροφής, πιθανότατα δεν θα σε ξαναδώ ποτέ». Και είναι μια μεγάλη αλήθεια αυτό. Η Ιατρική και η Φαρμακοβιομηχανία ζουν από τις ασθένειες και τον κακό τρόπο ζωής μας. Πολλοί λένε και από τον θάνατο, όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ένας νεκρός είναι άχρηστος για την οικονομία. Ένας υγιής είναι επίσης άχρηστος. Αυτό που αποφέρει το μεγαλύτερο κέρδος είναι μια μέση κατάσταση, κάποιος ο οποίος αντιμετωπίζει μια χρόνια νόσο, ένα μόνιμο πρόβλημα που απαιτεί την αδιάκοπη επίσκεψη στον γιατρό και την ασταμάτητη χορήγηση φαρμάκων.

Διαβάζω συχνά για γιατρούς (πάντα στο εξωτερικό) και κλινικές που χρησιμοποιούν την αυστηρά χορτοφαγική διατροφή ως μέσο θεραπείας. Τέτοιοι γιατροί ξεφυτρώνουν πλέον σαν τα μανιτάρια, ακριβώς επειδή φέρνουν αποτέλεσμα. Η χορτοφαγική διατροφή είναι η μοναδική που αποδεδειγμένα μπορεί να προλάβει και να θεραπεύσει θανατηφόρες ασθένειες.

Ήδη από την βρεφική ηλικία και συχνά μέχρι την βαθιά ενηλικίωση παίρνουμε οδηγίες και νουθεσίες για το πως να τρώμε. Οι οποίες, φυσικά, αν ήταν πάντα σωστές δεν θα ήταν και τόσο κακό. Το πρόβλημα είναι ότι συνήθως, οι οδηγίες αυτές είναι περισσότερο υποστηρικτικές της οικονομίας, παρά της υγείας μας.

Όπως γράφει ο καθηγητής Παθολογίας Θ. Μουντοκαλάκης σε άρθρο του:

Στο θεατρικό έργο του Jules Romains «Dr knock» ή «Ο θρίαμβος της Ιατρικής» – τη σάτιρα που έκανε ευρέως γνωστό το Γάλλο συγγραφέα – ο γιατρός Knock διαδέχεται ένα παλιό γιατρό που είχε επί πολλά χρόνια ασκήσει την Ιατρική σε μια μικρή επαρχιακή πόλη και είχε έρθει η ώρα να πάρει τη σύνταξη του.

Παραδίδοντας το ιατρείο του στον Knock, ο ηλικιωμένος γιατρός σπεύδει να τον προειδοποι­ήσει: «Κύριε συνάδελφε, θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σας. Σ’ αυτήν την πόλη δεν πρόκειται να βγάλετε χρήματα. Οι άνθρωποι εδώ είναι υγιέστατοι· πολύ σπανίως αρρωσταί­νουν». Χαμογελώντας ο νέος γιατρός ευχαριστεί ευγενικά τον προκάτοχο του κι οι δυο γιατροί αποχαιρετιούνται.

Έπειτα από χρόνια, ο συνταξιούχος γιατρός βρίσκεται τυχαία κοντά στην περιοχή και σκέπτεται να επισκεφθεί τον διάδοχο του. Πλησιάζοντας στο παλιό του ιατρείο διαπιστώνει με έκπληξη ότι υπάρχει μια ουρά αρρώστων που περιμένουν υπομονετικά έξω από την πόρτα. Όταν συναντάει το συνάδελφο του, του ζητάει με περιέργεια να του εξηγήσει το φαινόμενο. «Α, είναι απλό», απαντά ο νέος γιατρός, «όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν άρρωστοι. Απλώς δεν το γνώριζαν. Εγώ το μόνο που έκανα ήταν να τους βοηθήσω να το καταλάβουν».

 
Τα παραπάνω δεν είναι βέβαια μανιφέστο για την καταδίκη των γιατρών. Μεγάλο μέρος της ευθύνης ανήκει σε εμάς τους ίδιους, για το γεγονός ότι έχουμε ιατρικοποιήσει τη ζωή μας κι έχουμε καταντήσει σαν την υποχονδριακή καμηλοπάρδαλη από το παιδικό έργο Μαδαγασκάρη.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, δυστυχώς, ένα σημαντικό κομμάτι του σημερινού τομέα της Υγείας είναι πλέον, απλώς, επιχειρήσεις. Η επιβίωσή τους και τα κέρδη τους εξαρτώνται από τα δικά μας προβλήματα, μεγάλα ή μικρά, μόνιμα ή προσωρινά, αληθινά ή φανταστικά. Πάρτε για παράδειγμα τον μεγάλο κλάδο της Ψυχιατρικής. Πόσες φορές έχετε διαβάσει ή ακούσει τα τελευταία χρόνια την έκφραση «ο ένας στους τρεις» ή «ο ένας στους τέσσερις» πάσχει από την τάδε ασθένεια; Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του δημοσιογράφου Γιώργου Στάμκου στο άρθρο του Ψυχοδικτατορία:

Στη Βρετανία πρόσφατες ψυχιατρικές έρευνες του RCP έδειξαν πως σχεδόν οποιοσδήποτε μπορεί να πάσχει από κάποια διανοητική ασθένεια ή διαταραχή, για την ακρίβεια το ένα άτομο στα τέσσερα. Σκεφτείτε το λίγο: 1 στα 4. Θα μπορούσε να είναι κάποιο από τα αδέλφια σας, το παιδί σας, κάποιος φίλος σας ή ακόμη κι εσείς οι ίδιοι!

Είναι αξιοσημείωτο πως σχεδόν όλες οι έρευνες, που αφορούν το κίνδυνο εκδήλωσης διαφόρων μορφών ασθένειας ή της θυματοποίησης ορισμένων κοινωνικών ομάδων, παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα: 1 στα 4! Έτσι «μία στις τέσσερεις» γυναίκες έχει δοκιμάσει τη βία στο σπίτι, «το ένα στα τέσσερα» παιδιά είναι θύμα καταχρήσεων, το «ένα στα τέσσερα» παιδιά ζει σε συνθήκες ένδειας, ο «ένας στους τέσσερις» ενήλικους είναι θύμα κατάχρησης αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Η εκτίμηση ότι οι ψυχικές ασθένειες και διαταραχές ταλαιπωρούν τον «ένα στους τέσσερεις» ανθρώπους ουσιαστικά αντανακλά την επέκταση της ψυχιατρικής διάγνωσης σ’ ολόκληρη την κοινωνία.

Ακόμη και σπάνιες μέχρι πριν δύο δεκαετίες ψυχολογικές και συναισθηματικές διαταραχές (π.χ. διαταραχή προσοχής, μετα-τραυματικό στρες, κοινωνική φοβία κ.α.), ξαφνικά θεωρούνται πολύ κοινές παθήσεις. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν πως η ψυχιατρική επεκτείνει τα όρια της και καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα ανθρώπινης εμπειρίας και συμπεριφοράς.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν πως στις τελευταίες δεκαετίες είχαμε μια εκθετική αύξηση των «διανοητικών ασθενειών». Το γεγονός αυτό δημιούργησε υποψίες πως πρόκειται ουσιαστικά για τεχνητές ασθένειες με σκοπό να γεμίζουν τις τσέπες των ψυχιάτρων και του «καρτέλ» των φαρμακοβιομηχανιών.

Στη δεκαετία του 1890 ο Kraeplin διέκρινε μονάχα δύο μορφές ψύχωσης, τη σχιζοφρένεια και τη μανιοκατάθλιψη. Το 1918 η πρώτη αμερικανική ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών περιέλαβε 22 κατηγορίες. Το 1952 το Εγχειρίδιο Διαγνωστικής και Στατιστικής (DSM-1) είχε καταγράψει 112 διανοητικές ασθένειες και διαταραχές στις ΗΠΑ. Το 1968 το DSM-2 κατέγραψε 163. Το 1980 το DSM-3 κατέγραψε 224. Και η τελευταία έκδοση το DSM-4, που δημοσιεύτηκε το 1994, κατέγραψε 374 διανοητικές ασθένειες και διαταραχές!

Η καλή υγεία είναι η default – δηλαδή η προεπιλεγμένη κατάσταση του σώματός μας. Αφαιρουμένων παραγόντων που μας αρρωσταίνουν ή μας προκαλούν δυσλειτουργίες, όλοι μας είμαστε σχεδιασμένοι εκ γεννετής να ζήσουμε υγιείς. Όσοι προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, δηλαδή ότι είμαστε όλοι άρρωστοι, εκτός κι αν λάβουμε μέτρα για να είμαστε υγιείς, μάλλον λειτουργούν υπό το πρίσμα πονηριάς και συμφερόντων.

Χρειάζεται να σοβαρευτούμε λιγάκι. Δεν είναι δυνατόν το απορρυπαντικό για τα πιάτα να έχει πραγματικό χυμό λεμονιού κι εμείς να παίρνουμε βιταμίνη C από χάπια. Ή να παίρνουμε προβιοτικά σε σταγόνες αντί να τρώμε κανονικό φαγητό.

Εκατόν πενήντα χρόνια μετά τη βιομηχανική επανάσταση, μοιάζει πως πλέον έχει έρθει η ώρα της υγειονομικής επανάστασης. Αντί για πλυντήρια, αυτοκίνητα, στερεοφωνικά και μίξερ, καλούμαστε πλέον να αγοράζουμε σιρόπια, αλοιφές, χάπια, κάψουλες και πακέτα ασφαλιστικών καλύψεων. Ο υπερκαταναλωτισμός που προκλήθηκε από την βιομηχανική επανάσταση δημιούργησε πελώριους σκουπιδότοπους και αποτέλεσε την κυριότερη γενεσιουργό αιτία για την καταστροφή του περιβάλλοντος. Η υγειονομική επανάσταση, τί θα φέρει;