ΥΓΕΙΑ
Όχι, οι vegans δεν έχουν μεγαλύτερα ποσοστά εγκεφαλικών
Η ολικά φυτική διατροφή, εφόσον ακολουθείται πληρώντας βασικές προϋποθέσεις, όχι απλά είναι επαρκής αλλά και υπερτερεί έναντι κάθε άλλης διατροφής ως προς πολλές διαφορετικές παραμέτρους(1,2,3,4).
Της ιατρού, Χριστίνας Παπή
Ωστόσο, πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια μελέτη(5) που συμπεραίνει ότι ναι μεν η φυτική -συγκεκριμένα η βετζετέριαν- διατροφή πλεονεκτεί ως προς τα χαμηλότερα ποσοστά καρδιακής ισχαιμικής νόσου, αλλά παράλληλα μειονεκτεί ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης αιμορραγικών, ιδίως, εγκεφαλικών επεισοδίων. Η παρερμηνεία που βιάστηκαν να διατυπώσουν πολλοί, είναι ότι η βίγκαν διατροφή συσχετίζεται με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Αν όμως διάβαζαν πιο προσεκτικά τη μελέτη, θα έβλεπαν ότι αυτό δεν ισχύει.
Η μελέτη δεν επιτρέπει συμπεράσματα για τους βίγκαν, γιατί δεν αξιολογούνται ως ξεχωριστή ομάδα, αλλά είναι ομαδοποιημένοι μαζί με τους βετζετέριαν
Ανάμεσα στις ομάδες που συνέκρινε η μελέτη, δεν υπήρξε αμιγής ομάδα ατόμων που να ακολουθούν ολικά φυτική, δηλαδή βίγκαν, διατροφή. Έτσι το μετρήσιμο πλεονέκτημα της βίγκαν διατροφής «χάνεται», αφού οι βίγκαν συμπεριλήφθηκαν ως μέρος της ομάδας των βετζετέριαν οι οποίοι ήταν μάλιστα πολλοί περισσότεροι. Και σε αντίθεση με τη σύγχυση που επικρατεί και που εξισώνει τους μεν με τους δε, οι βίγκαν ακολουθούν εντελώς διαφορετική διατροφή από τους βετζετέριαν, για αυτό και θα έπρεπε να αποτελούν ξεχωριστή ομάδα μελέτης. Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι οι βετζετέριαν, μέσω των γαλακτοκομικών και των αυγών, που δεν περιλαμβάνονται στη βίγκαν διατροφή, εκτίθενται σε πολλούς περισσότερους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικά και γενικότερα, καρδιαγγειακά επεισόδια, οι οποίοι συνίστανται στη χοληστερόλη και στην υψηλότερη πρόσληψη νατρίου και κορεσμένων λιπαρών(6). Το γεγονός, λοιπόν, ότι στην ομάδα των βετζετέριαν συμπεριλαμβάνεται και ένα μικρό ποσοστό βίγκαν δεν αξιολογεί τον κίνδυνο που έχει, ή όχι, η βίγκαν διατροφή.
Μόνο στις μελέτες που γίνεται σύγκριση με αμιγείς ομάδες από βίγκαν σε σχέση με ομάδες που ακολουθούν άλλα είδη διατροφής μπορούμε να μιλήσουμε για το πώς η βίγκαν διατροφή συσχετίζεται με παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κάποιου νοσήματος. Και σε αυτές τις μελέτες φαίνεται ότι οι βίγκαν υπερτερούν ως προς κάθε παράμετρο. Όπως και στη σύγκριση μεταξύ βετζετέριαν και βίγκαν, πάλι υπάρχει πλεονέκτημα στη βίγκαν διατροφή, όπως πχ στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης κακοηθειών(7).
Ο αριθμός των βίγκαν συμμετεχόντων ήταν πολύ μικρός για να να προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα
Δεν αρκεί η σωστή ομαδοποίηση για την σωστή αξιολόγηση. Χρειάζεται και επαρκής ή/και συγκρίσιμος αριθμός ατόμων κάθε ομάδας. Στην εν λόγω μελέτη, από το σύνολο των 28.364 ατόμων που συμμετείχαν μέχρι το τέλος της, 16.656 ήταν κρεοφάγοι, 4395 όσοι δεν έτρωγαν κρέας αλλά κατανάλωναν ψάρια και άλλα ζωικά παράγωγα, 6521 ήταν βετζετέριαν και ανάμεσα σε αυτούς, μόλις 792 οι βίγκαν, αριθμός μη συγκρίσιμος με των υπολοίπων.
Εξάλλου και οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι στην προσπάθεια να συγκρίνουν τους βίγκαν με τους βετζετέριαν, προέκυψαν στοιχεία με ευρύ διάστημα εμπιστοσύνης, που υποδηλώνει στατιστικά αβέβαιο αποτέλεσμα. Αυτό, οι ίδιοι οι συγγραφείς το αποδίδουν στο μικρό αριθμό των βίγκαν που συμπεριέλαβαν. Στην παρούσα μελέτη, λοιπόν, τα συμπεράσματα σχετικά με τους βίγκαν είναι επισφαλή.
Άλλοι περιορισμοί της μελέτης
Η μελέτη τελικά καταλήγει ότι οι βετζετέριαν παρουσιάζουν 3 παραπάνω επεισόδια αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων ανά 1000 άτομα ανά δεκαετία, σε σχέση με τους κρεοφάγους. Όμως τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια δεν είναι και τόσο συνήθεις οντόντητες, αφού υπολογίζονται σε 0,037 % περιστατικά ανά έτος(8) και όσο πιο σπάνιο ένα νόσημα, τόσο πιο εύκολα μπορεί να προκύψουν στατιστικά σφάλματα στο προσδιορισμό των σχετικών παραγόντων κινδύνου.
Τα αποτελέσματα αυτά δεν προήλθαν από αξιολόγηση διαφορετικών Ευρωπαϊκών πληθυσμών, αλλά μόνο από το Ηνωμένο Βασίλειο, οπότε τα συμπεράσματα δύσκολα μπορούν να γενικευτούν.
Επιπλέον δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες επεξηγήσεις για τις παρατηρήσεις αυτές ως προς τα ποσοστά των εγκεφαλικών επεισοδίων, αλλά μόνο υποθέσεις για παράγοντες των οποίων ο ρόλος δεν μπορεί να προσδιοριστεί με σαφήνεια, όπως οι ίδιοι οι συγγραφείς υποστηρίζουν.
Εξάλλου προηγούμενες μελέτες δεν βρήκαν διαφορά στα ποσοστά εγκεφαλικών επεισοδίων μεταξύ βετζετέριαν και κρεοφάγων(9,10,14), ενώ ορισμένες ενοχοποίησαν το κρέας ως πιθανό παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικά επεισόδια(11).
Βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι όσοι δεν τρώνε κρέας είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιάσουν τα πιο συνήθη καρδιακά νοσήματα
Η μελέτη αυτή είναι μελέτη παρατήρησης, και όχι τυχαιοποιημένη. Η τυχαιοποίηση θα επέτρεπε αυστηρότερο σχεδιασμό και πιθανότατα, μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα στατιστικά αποτελέσματα. Ακόμα και έτσι, όμως, φαίνεται ότι αγνοήθηκε από τα μέσα ενημέρωσης αυτό που είναι το βασικό συμπέρασμα της μελέτης : ότι όσοι δεν τρώνε κρέας έχουν συνολικά καλύτερη υγεία. Γιατί προκύπτει ότι πάσχουν κατά 22% λιγότερο από στεφανιαία νόσο, που είναι πολύ συχνότερη από τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια. Μπορεί, λοιπόν, οι βετζετέριαν, να εμφανίζουν ελαφρώς μεγαλύτερα ποσοστά αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων, αλλά από την άλλη εμφανίζουν -κατά πολύ- μικρότερα ποσοστά καρδιοπαθειών. Δηλαδή κινδυνεύουν λιγότερο από την πιο συχνή αιτία θανάτου. Ενδεικτικά για την Ευρώπη, το 21% του πληθυσμού καταλήγει από στεφανιαία νόσο, που είναι και η συχνότερη αιτία θανάτου, με 1.800.000 θανάτους ανά έτος(12, 13), ενώ παγκοσμίως η ισχαιμική καρδιοπάθεια ευθύνεται για το ένα τρίτο των θανάτων. Από την άλλη, τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια, που αντιστοιχούν στο 1/7 του συνόλου των εγκεφαλικών επεισοδίων, για την Ευρώπη υπολογίζονται σε 0,037 % περιστατικά ανά έτος(8). Και πιο απλά : αν επιλέγατε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης κάποιου νοσήματος, δεν θα προτιμούσατε να αξιοποιήσετε αυτή τη δυνατότητα για το νόσημα από το οποίο κινδυνεύετε περισσότερο;
Αν και το σωστότερο ερώτημα θα ήταν : γιατί να μην αξιοποιήσετε τη δυνατότητα, μέσω της ολικά φυτικής διατροφής, να περιορίσετε όσο το δυνατόν περισσότερο τους κινδύνους εμφάνισης πληθώρας νοσημάτων (2,3,5,15,16,17);
Η Χριστίνα Παπή είναι ιατρός που ειδικεύεται στην Αιματολογία και εργάζεται στο Γενικό Νοσοκομείο Γ. Γεννηματάς
Πηγές
1. Position of the American Dietetic Association and Dietitians of Canada: Vegetarian diets. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12778049/
2. Beyond meatless, the health effects of vegan diets: findings from the Adventist cohorts. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4073139/
3. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27886704
4.Vegan Nutrition for Mothers and Children: Practical Tools for Healthcare Providers
https://www.mdpi.com/2072-6643/11/1/5
5. Risks of ischaemic heart disease and stroke in meat eaters, fish eaters, and vegetarians over 18 years of follow-up: results from the prospective EPIC-Oxford study https://www.bmj.com/content/bmj/366/bmj.l4897.full.pdf
6. Association Between Dietary Factors and Mortality From Heart Disease, Stroke, and Type 2 Diabetes in the United States https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28267855
7. Vegetarian, vegan diets and multiple health outcomes: A systematic review with meta-analysis of observational studies https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10408398.2016.1138447?journalCode=bfsn20
8. Incidence of Stroke in Europe at the Beginning of the 21st Century https://ahajournals.org/doi/10.1161/STROKEAHA.108.535088
9. Mortality in vegetarians and nonvegetarians: detailed findings from a collaborative analysis of 5 prospective studies
https://academic.oup.com/ajcn/article/70/3/516s/4714974
10. Mortality in vegetarians and comparable nonvegetarians in the United Kingdom. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26657045
11. Association of dietary protein consumption with incident silent cerebral infarcts and stroke: the ARIC Study https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4659717/
12. European Cardiovascular Disease Statistics https://www.escardio.org/static_file/Escardio/Press-media/press-releases/2013/EU-cardiovascular-disease-statistics-2012.pdf
13. Epidemiology of coronary heart disease and acute coronary syndrome https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4958723/
14. Vegetarian dietary patterns and mortality in Adventist Health Study 2.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23836264
15. Anti‐Inflammatory Effects of a Vegan Diet Versus the American Heart Association–Recommended Diet in Coronary Artery Disease Trial
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6405545/
16. Fruit and Vegetable Consumption and Mortality: European Prospective Investigation Into Cancer and Nutrition https://academic.oup.com/aje/article/178/4/590/231641
17. Dietary patterns and survival of older Europeans: The EPIC-Elderly Study (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17381929
Σχόλια Facebook