Απορίες για τον vegan τρόπο ζωής – και οι απαντήσεις τους

Με τον καιρό, εκατοντάδες ερωτήσεις ή ενστάσεις σχετικά με τον βίγκαν τρόπο ζωής συγκεντρώνονται και παρότι τις απαντάμε μεμονωμένα καθημερινά, εν τούτοις νέα άτομα εμφανίζονται με τις ίδιες, ήδη απαντημένες απορίες, αλλά και συχνά και καινούριες.

Να λοιπόν, μαζεμένες, μερικές από αυτές.

Τι έχετε να πείτε για τα φυτά; Δεν έχουν επίσης συναισθήματα;
Όλες οι ενδείξεις που υπάρχουν μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως όχι, δεν έχουν. Τα φυτά δεν πονούν, δεν κλαίνε και δεν σκέφτονται, όπως μπορείτε να διαβάσετε και εδώ. Τα φυτά δεν έχουν νευρικό σύστημα, εγκέφαλο ή άλλους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να τους δώσουν λειτουργίες παρόμοιες με αυτές των ζώων. Γι’ αυτό, δεν μπορούν να έχουν συναισθήματα, ούτε να νιώθουν πόνο. Είναι άλλωστε κάτι που υποστηρίζεται και από το άμεσο ένστικτό μας: Ποτέ δεν νιώθουμε ότι «πληγώνουμε» με κάποιο τρόπο ένα φυτό, όταν κόβουμε τον καρπό του ή το φύλλωμά του. Επιπλέον, τα φυτά δεν μπορούν να κινηθούν. Βιολογικά μιλώντας, θα ήταν εντελώς παράλογο για έναν οργανισμό να αισθάνεται πόνο αλλά να μην μπορεί να κουνηθεί ώστε να τον αποφύγει.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως τα φυτά δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί και δεν πρέπει να τα σεβόμαστε. Τα φυτά κάνουν πολλά και αξιοθαύμαστα πράγματα που τα ζώα δεν μπορούν, είναι όμως καθαρά χημικές διεργασίες και όχι πράξεις συναισθημάτων.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί, ότι αν κάποιος ενδιαφέρεται ειλικρινά για τα συναισθήματα των φυτών, τότε είναι ακόμη πιο επιτακτικό να γίνει βίγκαν. Τα ζώα κτηνοτροφίας ταΐζονται με φυτικές τροφές. Τρώγοντας ζώα είμαστε υπεύθυνοι για τον «θάνατο» πολύ περισσότερων φυτών, απ’ ότι αν τρώγαμε απευθείας τα φυτά.

Ακόμα κι αν γίνω βίγκαν, δεν θα σταματήσουν οι σφαγές ζώων
Οι άνθρωποι σκοτώνουν και βασανίζουν ζώα σε φάρμες και σφαγεία επειδή υπάρχει ζήτηση για ζωικά είδη. Αγοράζοντας ζωικά είδη, όπως κρέας, αυγά, γάλα, τυρί, μέλι, δέρμα, γούνες κ.ά., συμμετέχουμε ενεργά στην ζήτηση αυτών των ειδών, άρα διαιωνίζουμε την εκμετάλλευση των ζώων. Όταν γίνουμε βίγκαν, φυσικά δεν σώζουμε τα ζώα που έχουν ήδη σκοτωθεί, όμως μειώνουμε τα ζώα που πρόκειται να σκοτωθούν στο μέλλον.

Θα μπορούσαμε να τρώμε ζώα αν τα εκτρέφουμε και τα σκοτώνουμε χωρίς να νιώθουν πόνο;
Όλοι μας θεωρούμε πολύτιμες τις ζωές μας και συνήθως ο φόνος κάποιου θεωρείται φρικτό πράγμα. Ο λόγος για αυτό είναι πως όταν πεθαίνουμε χάνουμε όλες τις εμπειρίες που θα ζούσαμε στο μέλλον, αν παραμέναμε ζωντανοί. Άρα το να παραμείνουμε ζωντανοί είναι σημαντικό ούτως ή άλλως και δεν έχει σημασία αν θα πεθάνουμε με ή χωρίς πόνο. Για τον ίδιο λόγο, ο θάνατος δεν είναι άσχημος μόνο για τους ανθρώπους αλλά και για τα υπόλοιπα ζώα. Αυτό περιλαμβάνει όλα τα ζωντανά πλάσματα που μπορούν να νιώσουν χαρά, πόνο και άλλα συναισθήματα.

Ακόμη κι αν υπήρχε τρόπος, λοιπόν, να σκοτώνουμε ζώα χωρίς αυτά να πονούν και πάλι θα ήταν πολύ κακό. Και πάλι θα τους στερούσαμε την ευκαιρία να ζήσουν.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι είναι αδύνατο να ταΐσουμε τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων με ζωικά τρόφιμα χωρίς να προκαλούμε ανείπωτα βάσανα στα ζώα. Είναι τεχνικά και πρακτικά απίθανο να εγγυηθούμε ανώδυνο θάνατο σε περίπου 120 δις ζώα που κάθε χρόνο σκοτώνουμε για ανθρώπινη κατανάλωση.

Δεν είναι στη φύση μας να τρώμε κρέας;
Δεν είμαστε αναγκασμένοι από την βιολογία μας να τρώμε ζώα. Μπορούμε να φάμε κρέας, αλλά μπορούμε να φάμε και τροφές φυτικής προέλευσης. Και τα δύο είναι απολύτως συμβατά με την βιολογία του σώματός μας. Επιπλέον, το αν κάτι είναι «φυσικό» ή «αφύσικο» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και καλό ή κακό. Πολλά φυσικά πράγματα, όπως οι τυφώνες ή ο ιός έμπολα, είναι επιζήμια και ανεπιθύμητα. Φυσικό είναι επίσης να περπατάμε ξυπόλυτοι, προτιμάμε όμως να φοράμε παπούτσια. Πολλές ακόμη συμπεριφορές και συνήθειες των ανθρώπων όπως η βία μεταξύ μας, θεωρούνται από πολλούς ως «φυσικές».

Οι προϊστορικοί μας πρόγονοι δεν είχαν σπίτια, βιβλία, μόρφωση και υγειονομική περίθαλψη όπως εμείς, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει κι εμείς να αρνηθούμε όλα αυτά τα καλά του πολιτισμού επειδή θέλουμε να είμαστε «φυσικοί». Οι αποφάσεις μας, οι ηθικές μας επιλογές και η πολιτιστική μας εξέλιξη μας κάνουν καλύτερους ή χειρότερους. Έτσι λοιπόν και στην περίπτωση του φαγητού, αυτό που έχει σημασία είναι αν βλάπτουμε κάποιον με την επιλογή μας.

Αν ένα ζώο μας επιτεθεί, δεν έχουμε το δικαίωμα να το σκοτώσουμε;
Κάποιοι άνθρωποι θεωρούν δικαιολογημένο το να σκοτώσεις κάποιον που σου επιτίθεται, κάποιοι άλλοι όχι. Στη Νομική Επιστήμη, υπάρχει μια έννοια που λέγεται «αντίδραση ανάλογη της απειλής». Δηλαδή αν κάποιος σου επιτεθεί πετώντας πέτρες, δεν μπορείς να βγάλεις μια καραμπίνα και να τον σκοτώσεις. Το ενδεχόμενο να σκοτώσεις κάποιον που απειλεί να σε σκοτώσει σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι μπορούμε να σκοτώνουμε γενικά και αδιακρίτως.

Το ίδιο ισχύει και με τα ζώα. Φυσικά, αν ένα λιοντάρι σου ορμήσει για να σε φάει έχεις κάθε δικαίωμα να αμυνθείς και ίσως, αν βρεις τον τρόπο, καταφέρεις να το σκοτώσεις εσύ. Όμως τα ζώα που εκτρέφουμε για φαγητό είναι στο σύνολό τους άκακα και ουδέποτε μας επιτέθηκαν.

Αν ήσουν σε ένα έρημο νησί και ο μόνος τρόπος να επιβιώσεις ήταν να φας ένα ζώο, θα το σκότωνες;
Κάποιοι απαντούν «Ναι», κάποιοι άλλοι «Όχι». Όμως δεν ζούμε σε ένα έρημο νησί χωρίς καθόλου φυτικές τροφές. Αντιθέτως, ζούμε σε έναν κόσμο με αφθονία σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και καρπούς κάθε είδους, άρα μπορούμε να αποφασίζουμε τι θα φάμε. Η ερώτηση αυτή είναι τελείως θεωρητική, ενώ το γεγονός ότι έχουμε την δυνατότητα να μην σκοτώνουμε για να ζήσουμε και παρόλα αυτά το κάνουμε, είναι η πραγματικότητα.

Τι θα απογίνουν τα εκτρεφόμενα ζώα αν γίνουν όλοι βίγκαν;
Είναι αδύνατο να γίνουν «όλοι» βίγκαν ταυτόχρονα. Είναι μια διαδικασία αργή και ομαλά εξελισσόμενη. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι γίνονται βίγκαν ο αριθμός των εκτρεφομένων ζώων θα μειώνεται διαρκώς διότι αυτά τα ζώα δεν υπάρχουν εκ φύσεως αλλά τα αναπαράγουν με τεχνητό και μαζικό τρόπο οι άνθρωποι. Άρα, σε έναν υποθετικό κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι είναι βίγκαν, δεν θα υπήρχαν δισεκατομμύρια γουρούνια, πρόβατα και αγελάδες αλλά ορισμένα μόνο, άγρια και ελεύθερα, όπως συμβαίνει και με τα ζώα που σήμερα δεν συνηθίζουμε να τρώμε.

Αν αυξηθεί πολύ ο βιγκανισμός, δεν θα χάσουν τη δουλειά τους πολλοί άνθρωποι;
Όχι. Καθώς η ζήτηση για ζωικά είδη πέφτει και περισσότεροι άνθρωποι γίνονται βίγκαν, νέες δουλειές και νέοι τομείς θα ξεφυτρώνουν στην αγορά. Οι δουλειές που σχετίζονται με την εκμετάλλευση και την θανάτωση ζώων θα χάνονται, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και νέες ευκαιρίες. Εκατό χρόνια πριν υπήρχαν χειριστές τηλεφωνικών συνδέσεων, οι οποίοι εκτελούσαν χειροκίνητα την σύνδεση μεταξύ των δύο τηλεφωνικών αριθμών. Αργότερα η διαδικασία αυτοματοποιήθηκε και τελικά έγινε ψηφιακή. Υπήρχαν επίσης δακτυλογράφοι γραφομηχανής, που σήμερα έχουν εκλείψει. Υπάρχουν δεκάδες παρόμοια παραδείγματα επαγγελμάτων και κλάδων που χάθηκαν μέσα στη λήθη του χρόνου. Ο κόσμος εξελίσσεται.

Από την άλλη, πρέπει να σημειωθεί ότι τα ζώα που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο υποφέρουν απίστευτα βάσανα, κάτι το οποίο είναι σαφώς σημαντικότερο από την απώλεια θέσεων εργασίας. Η απώλεια μιας δουλειάς είναι κάτι που αντικαθίσταται και διορθώνεται, ενώ η απώλεια της ζωής είναι οριστική. Οι περισσότεροι από εμάς σίγουρα θα προτιμούσαμε να χάσουμε τη δουλειά μας παρά να χάσουμε τη ζωή μας.