10 πράγματα που θέλεις να ξέρεις για τον βιγκανισμό

Ακούγεται κάπως μοδάτο και ξενόφερτο όταν λες «βίγκαν». Ορισμένοι φίλοι μου έχουν επισημάνει ότι συχνά κάνουμε τα πράγματα περίπλοκα και μάλλον έχουν δίκιο.

Ο βιγκανισμός δεν θα ‘πρεπε να είναι περίπλοκος. Στην πραγματικότητα είναι κάτι πολύ απλό που συνοψίζεται μόνο σε μια πρόταση, στα λόγια του ραβίνου Χιλέλ:

Μην κάνεις στους άλλους ό,τι δεν θέλεις να σου κάνουν.

Σήμερα λοιπόν δεν θα παραθέσω καμία επιστημονική πηγή, καμία έρευνα και κανέναν περίπλοκο ή εξυπνακίστικο όρο. Όσοι ενδιαφέρονται γι’ αυτά, ας κάνουν μια περιήγηση στις αναρτήσεις και θα βρουν άφθονο επιστημονικό υλικό.

Είναι λογικό να έχεις απορίες και ακόμη πιο λογικό να υποψιάζεσαι πως όλα αυτά που ακούς περί βιγκανισμού μπορεί να κρύβουν υποβόσκουσες ανοησίες. Όμως αν ενδιαφέρεσαι πραγματικά να μάθεις για τον βιγκανισμό, οι απαντήσεις υπάρχουν.

Γιατί βίγκαν και όχι χορτοφάγος;
Η λέξη χορτοφάγος (ή καλύτερα φυτοφάγος, διότι δεν τρώμε μόνο χόρτα) είναι πολύ πιο σωστή και θα ήταν πιο λογικό να δηλώνουμε χορτοφάγοι παρά βίγκαν. Όμως, δυστυχώς η λέξη χορτοφάγος (vegetarian) εδώ και αρκετές δεκαετίες έχει καθιερωθεί να ορίζει κάποιον που δεν τρώει ορισμένα ζωικά είδη αλλά τρώει κάποια άλλα. Για παράδειγμα, πολλοί χορτοφάγοι δεν τρώνε κρέας, αλλά τρώνε τυριά ή αυγά. Άλλοι, τρώνε ψάρια. Επιπλέον η χορτοφαγία είναι κατά κύριο λόγο μια διατροφική επιλογή, αφού π.χ. το να είσαι χορτοφάγος δεν σημαίνει ότι δεν φοράς δερμάτινα ρούχα ή ότι δεν επισκέπτεσαι ζωολογικούς κήπους. Επειδή λοιπόν δημιουργείται μεγάλο μπέρδεμα, είναι καλύτερα να λέμε βίγκαν. Βίγκαν σημαίνει αποχή από όλα τα ζωικά τρόφιμα (γάλα, τυρί, κρέας, αυγά, μέλι κλπ), τα ρούχα που παράγονται από ζώα (γούνινα, δερμάτινα, μεταξωτά, μάλλινα κλπ), καθώς και οποιοδήποτε άλλο προϊόν ή υπηρεσία σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με την εκμετάλλευση ζώων.

Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς κρέας, αυγά και τυροκομικά;
Ασφαλώς και μπορούμε! Απόδειξη, τα εκατομμύρια των βίγκαν που το κάνουν ήδη. Η πραγματική ερώτηση είναι: Θέλουμε να ζήσουμε χωρίς κρέας, αυγά και τυροκομικά;

Το κρέας είναι μια μάζα από τένοντες, φλέβες, αίμα, ιστούς και άλλα τέτοια πανέμορφα πράγματα. Περιέχει πρωτεΐνες και σίδηρο, δηλαδή τίποτα που δεν μπορείς να βρεις και αλλού. Καθώς είναι αδύνατο να απομονώσουμε και να φάμε μόνο τις ουσίες που πραγματικά θέλουμε, τρώγοντας κρέας παίρνεις μέσα σου, εκτός από τις πρωτεΐνες, και χοληστερίνη, κορεσμένα λιπαρά, ορμόνες, αντιβιοτικά, βαρέα μέταλλα και δεκάδες άλλα τρομακτικά πράγματα.

Αντίθετα, τρώγοντας φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά και καρπούς παίρνεις πρωτεΐνες, χρήσιμα λιπαρά οξέα, βιταμίνες, φυτικές ίνες, σίδηρο, ασβέστιο και ό,τι άλλο χρειάζεται το σώμα σου σε καλύτερη και πιο υγιεινή μορφή. Δεν χρειάζεται να ακούσεις εμένα ή οποιονδήποτε άλλον. Κάνε το πείραμα και θα το διαπιστώσεις και μόνος/η σου: Μπορείς να δεις τα πρώτα θετικά αποτελέσματα μιας βίγκαν διατροφής (προσοχή: βίγκαν, όχι πατέντες προσωπικής έμπνευσης) ήδη από τις πρώτες 6-7 ημέρες.

Επιπλέον, τρώγοντας ζώα και πράγματα που βγαίνουν από ζώα όπως αυγά ή μητρικό γάλα, χρηματοδοτείς μια πελώρια και άθλια βιομηχανία εκμετάλλευσης και σκληρής βίας. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η συντριπτικά μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών δεν έχει ιδέα για τις συνθήκες που επικρατούν σε σφαγεία, φάρμες, πτηνοτροφεία, εκκολαπτήρια και βιοτεχνίες δέρματος ή γούνας.

Η βίγκαν διατροφή είναι πανάκριβη
Αν επισκέπτεσαι ιστοσελίδες με συνταγές (ιδίως του εξωτερικού) ή χαζεύεις λαχταριστά βίγκαν πιάτα στο Google, είναι πολύ πιθανό να έχεις δίκιο. Ορισμένα δημοφιλή τρόφιμα της βίγκαν διατροφής είναι ακριβά, όπως το τόφου, τα φυτικά «γάλατα», η διατροφική μαγιά, παράξενοι σπόροι και εξωτικά δημητριακά. Όμως: ΔΕΝ είναι υποχρεωτικό να τα τρως. Μπορείς κάλλιστα να ζήσεις με τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια της ελληνικής γης, αυτά που έμαθες από παιδί και βρίσκονται παντού, σε πολύ χαμηλές τιμές. Ο καθένας αγοράζει αυτό που μπορεί και θέλει. Δεν υπάρχουν κανόνες. Μην ξεχνάς πως όταν σταματήσεις να αγοράζεις κρέας, τυριά, ψάρια και άλλα ζωικά είδη, εξοικονομείς ένα σημαντικό χρηματικό ποσό το οποίο, αν θέλεις, μπορείς να το διαθέσεις για να αγοράσεις κάποιο ακριβό βίγκαν προϊόν.

Αν πρέπει να παίρνω συμπληρώματα, πώς η βίγκαν διατροφή θεωρείται επαρκής;
Μάλλον αναφέρεσαι στην βιταμίνη Β12, διότι αυτή είναι το μοναδικό συμπλήρωμα που πρέπει να παίρνεις. Όλα τα άλλα, είναι προαιρετικά και χρειάζονται μόνο εφόσον υπάρχει συγκεκριμένος λόγος. Όλα, μα όλα, τα θρεπτικά συστατικά υπάρχουν σε μια ισορροπημένη φυτική διατροφή, με ποικιλία τροφών, επαρκή έκθεση στον ήλιο και λίγη καθημερινή άσκηση.

Η Β12, που είναι και το πιο δημοφιλές πεδίο «μάχης» σε τέτοιες συζητήσεις, ΔΕΝ παράγεται από τα ζώα. Υπάρχει στο κρέας τους και στο γάλα τους, αλλά και τα ζώα την έχουν πάρει από την τροφή τους. Καθώς αυτή η βιταμίνη παράγεται από βακτήρια, βρίσκεται συνήθως στο χώμα, σε περιττώματα και στο ακάθαρτο νερό. Τα ζώα την παίρνουν, ακριβώς επειδή τρώνε την τροφή τους από κάτω, χωρίς πλύσιμο. Επίσης, στις μέρες μας, ακόμη και τα ζώα παίρνουν Β12 από συμπληρώματα που τους βάζουν στις ζωοτροφές, ακριβώς επειδή κι αυτά ζουν σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και έχουν ελάχιστη ή καθόλου επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Τέλος, να σου θυμίσω ότι ένα μεγάλο ποσοστό του γενικού πληθυσμού (δηλαδή άνθρωποι που τρώνε κρέας και γαλακτοκομικά), πάσχουν επίσης από έλλειψη Β12.

Κάποτε, οι άνθρωποι έπαιρναν βιταμίνη B12 τρώγοντας λαχανικά και φρούτα. Σήμερα έχουμε υιοθετήσει έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, πλένοντας και απολυμαίνοντας την τροφή και το νερό μας. Παρά τα πολλά πλεονεκτήματα που μας προσφέρει αυτό (εξάλειψη ασθενειών, μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, υψηλό βιοτικό επίπεδο κ.ά.), δυστυχώς δεν ευνοεί την επιβίωση των μικροβίων που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή βιταμίνης Β12. Το να παίρνεις σήμερα Β12 από συμπλήρωμα δεν κάνει «αφύσικη» την διατροφή σου. Έχουμε αναπτύξει πολιτισμό, δεν ζούμε πλέον στις σπηλιές και στα δάση. Η τροφή μας είναι καθαρή. Ούτε το να φοράμε παπούτσια είναι «φυσικό». Η φύση δεν μας έφτιαξε για να φοράμε παπούτσια. Ούτε το να πετάμε είναι φυσικό. Ούτε τα εμβόλια είναι φυσικά. Έχουμε τον τρόπο να λαμβάνουμε μια απαραίτητη ουσία με τρόπο καθαρό, φθηνό και ασφαλές και δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε τόσο μεγάλη φασαρία για ένα τόσο απλό θέμα.

Είναι φτωχή και μίζερη η βίγκαν διατροφή
Θα εκπλαγείς που συμφωνώ μαζί σου, αλλά ναι, υπό συνθήκες μπορεί να είναι φτωχή.

Δυστυχώς, ο βιγκανισμός στην χώρα μας δεν είναι ακόμη αρκετά διαδεδομένος. Με εξαίρεση τα μεγάλα αστικά κέντρα, είναι δύσκολο να φας έξω ένα ωραίο απολαυστικό φαγητό, αν είσαι βίγκαν. Υπάρχει περιφρόνηση, υπάρχει άγνοια, υπάρχει αδιαφορία. Το έχω περάσει κι εγώ και το περνάω ακόμη σε κάποιο βαθμό, όταν οι επιλογές μου στα μαγαζιά συνήθως είναι μονάχα σπανακόπιτα, σαλάτα ή πατάτες.

Σκέψου ότι εγώ, που ζω στην Κρήτη, συχνά δεν ξέρω τι να φάω όταν είμαι έξω. Μπαίνοντας σε έναν φούρνο, νομίζω ότι μπαίνω σε τυροκομείο. Τα πάντα έχουν τυρί. Σπανάκι με τυρί. Χόρτα με τυρί. Πράσο με τυρί. Μανιτάρια με τυρί. Τυρί με τυρί, και από πάνω λιωμένο τυρί. Είναι λες και ζω στην τυρούπολη. Όμως, έχω μάθει να ελίσσομαι και βρίσκω τρόπους να φάω κάτι νόστιμο και χορταστικό.

Όμως: Δεν φταίει η βίγκαν διατροφή γι’ αυτό. Φταίει το γεγονός ότι δεν μας προσφέρονται περισσότερες επιλογές. Το να είσαι βίγκαν και να το γίνονται όλο και περισσότεροι βίγκαν, θα λύσει το πρόβλημα. Η ζήτηση προκαλεί και προσφορά. Προς το παρόν, προσπαθούμε να τρώμε όσο γίνεται στο σπίτι μας, να αγαπάμε τις φυσικές τροφές όπως τα φρούτα και τα λαχανικά και στο μεταξύ, οι επιλογές που υπάρχουν στο εμπόριο συνεχώς αυξάνονται και θα γίνονται πιο προσιτές. Υπομονή!

Είναι ακραίο να μεγαλώνετε τα παιδιά σας ως βίγκαν
Για ποιο λόγο είναι ακραίο; Όλες οι οικογένειες μεγαλώνουν τα παιδιά τους σύμφωνα με τις αξίες και τα ιδανικά τους. Πώς είναι δυνατόν να είσαι βίγκαν, να πιστεύεις ότι δεν πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τα ζώα και να ασκούμε βία και ταυτόχρονα να μεγαλώνεις τα παιδιά σου με κρέας και άλλα ζωικά είδη;

Επιπλέον, από την στιγμή που η Επιστήμη επιβεβαιώνει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι η βίγκαν διατροφή είναι υγιεινή και επαρκής για τα παιδιά, για ποιο λόγο να μην τους προσφέρουμε, ως γονείς, τα καλύτερα εφόδια για μακροζωΐα και υγεία;

Πώς θα νιώθω αν γίνω βίγκαν;
Αν γίνεις βίγκαν χωρίς να προσέξεις, τρώγοντας μόνο junk food, λιπαρά, γλυκά, χωρίς φρούτα και λαχανικά, ίσως πολύ σύντομα να νιώθεις άσχημα. Είναι πιθανό να παχύνεις, να παρουσιάσεις διατροφικές ελλείψεις, κούραση ή άλλες διαταραχές. Αυτή η χάλια κατάσταση υγείας είναι ένας από τους λόγους που ένα ποσοστό των βίγκαν επιστρέφει στην παμφαγία και ορισμένοι χρησιμοποιούν ως επιχείρημα εναντίον του βιγκανισμού.

Ωστόσο, αν ακολουθήσεις τους απλούς κανόνες για μια υγιεινή και ισορροπημένη βίγκαν διατροφή, θα νιώθεις υπέροχα και πρόκειται να ζήσεις μερικές από τις πιο όμορφες αλλαγές στο σώμα σου και στη διάθεσή σου: Θα χάσεις βάρος (αν ήσουν υπέρβαρος/η), θα νιώθεις γεμάτος/η ενέργεια, θα εξαφανιστούν πολλά προβλήματα υγείας που ίσως αντιμετώπιζες, θα κοιμάσαι καλύτερα, θα βελτιωθεί η σεξουαλική σου ζωή, θα μειώσεις δραματικά τις πιθανότητες για καρδιακές παθήσεις και δεκάδες άλλες νόσους, δεν θα αρρωσταίνεις σχεδόν ποτέ και η συνολική εικόνα της υγείας σου θα βελτιωθεί.

Βίγκαν ή ωμοφάγος;
Και οι ωμοφάγοι είναι βίγκαν. Απλώς, οι ωμοφάγοι (raw vegans) δεν τρώνε τίποτα μαγειρεμένο ή επεξεργασμένο αλλά μόνο ωμά, φρέσκα λαχανικά και φρούτα, λίγους καρπούς ή σπόρους, καθώς και ορισμένα αποξηραμένα τρόφιμα όπως σταφίδες.

Δεν έχω να σου προτείνω κάτι επί του θέματος. Εσύ θα διαλέξεις αν θέλεις να είσαι ωμοφάγος ή όχι. Και τα δύο είδη διατροφής είναι υγιεινά. Αναλόγως με τον χαρακτήρα σου και τον τρόπο ζωής σου, ίσως θα ήθελες να σκεφτείς ότι ως ωμοφάγος θα πρέπει να ξεχάσεις μια τεράστια γκάμα φαγητών όπως μακαρονάδες, πίτσες, ψωμί, όσπρια, γλυκά κ.ά. (παρότι υπάρχουν και ωμοφαγικές εκδόσεις αυτών).

Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στο θέμα της ενημέρωσης, αν επιλέξεις να γίνεις ωμοφάγος, καθώς στον χώρο της ωμοφαγίας δυστυχώς κυκλοφορούν διάφοροι επικίνδυνοι μύθοι και τσαρλατανισμοί, όπως για παράδειγμα ότι δεν χρειάζεσαι συμπλήρωμα Β12 ή ότι μπορείς να θεραπεύσεις όλες τις ασθένειες τρώγοντας φρούτα.

Προσωπικά, εφαρμόζω ένα υβριδικό σύστημα. Ακολουθώ μια συνηθισμένη βίγκαν διατροφή και, απλώς, μία φορά την εβδομάδα μπορεί να επιλέξω να την βγάλω ωμοφαγικά.

Τι είναι αυτά που λέτε ότι ο άνθρωπος δεν είναι παμφάγος;
Καταρχάς, όταν λέμε ότι ένα ζώο είναι παμφάγο, εννοούμε ότι μπορεί να φάει τροφή και ζωικής και φυτικής προέλευσης. Δεν εννοούμε ότι πρέπει να τρώει και από τα δύο. Δηλαδή η αρκούδα, που τρώει και ψάρια και μούρα, δεν θα πάθει τίποτα αν στερηθεί τα ψάρια ή στερηθεί τα μούρα. Άρα, μπορείς να τρως και φυτά και ζώα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το κάνεις.

Όμως τελικά είμαστε παμφάγοι ή φυτοφάγοι; Κανείς δεν μπορεί να σου πει με σιγουριά! Υπάρχει επιστήμη που στηρίζει και τις δύο απόψεις.

Όμως: Ο άνθρωπος είναι ένα είδος πιθήκου και μοιράζεται εκπληκτικά πολλές ανατομικές και βιολογικές ομοιότητες με τα φυτοφάγα ζώα (γομφίοι, προγόμφιοι, κυνόδοντες, εντερική οδός, πεπτικά ένζυμα, σπερματοδόχες κύστες – είναι πολλά και δεν είναι επί του παρόντος). Καθώς οι πιο κοντινοί πιθηκοειδείς συγγενείς μας είναι κατά 97% φυτοφάγοι, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι κατατασσόμαστε κάπου εκεί. Μπορούμε να φάμε κρέας, αλλά δεν μας κάνει καθόλου καλό. Υπάρχει λόγος που σου λένε να το τρως «με μέτρο». Κάτι που είναι φυσικό και υγιεινό για σένα, σπάνια χρειάζεται να το τρως με μέτρο.

Το προκείμενο είναι: Γιατί έχει τόσο μεγάλη σημασία για σένα αν είμαστε παμφάγοι ή όχι;

Γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι μπορούμε να ζήσουμε απολύτως υγιείς, ακμαίοι και δυνατοί με μια φυτική διατροφή. Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να ασκούμε βία και εκμετάλλευση. Άρα γιατί να μην το κάνουμε; Τα ζώα που είναι αμιγώς σχεδιασμένα να τρώνε κρέας, δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτό.

Αν είναι έτσι, γιατί ο γιατρός μου λέει ότι είναι επικίνδυνη η χορτοφαγία;
Ο γιατρός σου όπως και το σύνολο των γιατρών σπούδασε σε μια σχολή όπου διδάσκονται συγκεκριμένα πράγματα. Προέρχεται κι αυτός μέσα από μια κοινωνία όπου είναι φυσιολογικό και καθιερωμένο οι άνθρωποι να τρώνε κρέας και γαλακτοκομικά. Με εξαίρεση ορισμένους γιατρούς που σκόπιμα και συνειδητά ψάχνουν και μελετούν τα νέα δεδομένα, οι περισσότεροι θα σου πουν αυτό που έμαθαν.

Τα επιστημονικά δεδομένα αλλάζουν συνεχώς και σήμερα μια μεγάλη μερίδα γιατρών και διατροφολόγων επιβεβαιώνουν πως η φυτική διατροφή υπερέχει, είναι απολύτως υγιεινή και μπορεί να προλάβει ή ακόμα και να θεραπεύσει διάφορα προβλήματα υγείας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν κατέταξε το κρέας στις καρκινογόνες ουσίες επειδή ξύπνησαν ένα πρωί οι επιστήμονες και είπαν να σπάσουν πλάκα.

Όπως και με το κάπνισμα, απαιτείται χρόνος μέχρι να αποβληθούν από την συλλογική γνώση πεποιθήσεις που ρίζωσαν μέσα μας για ολόκληρους αιώνες. Σταδιακά όμως, όλο και περισσότεροι επαγγελματίες της υγείας ενημερώνονται καλύτερα και ξεπερνούν τα στερεότυπα. Ειδικά στην χώρα μας, με την κατοχή, τις κακουχίες, τους πολέμους και την φτώχεια που πέρασε, η χορτοφαγία συχνά ταυτίζεται με την διατροφική μιζέρια και τον υποσιτισμό. Το κρέας συνδέεται ακόμη και σήμερα με την καλοπέραση, με το γεμάτο στομάχι και την δύναμη — όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Η φυτική διατροφή μπορεί εύκολα να είναι πλήρης, επαρκής και απολαυστική.

Η βίγκαν διατροφή μπορεί να σου προσφέρει τα εχέγγυα για μια καλύτερη ζωή. Σε μια εποχή με τόσο πόνο, αρρώστιες και χρόνιες παθήσεις, γιατί να μην δώσεις στον εαυτό σου έστω και την ευκαιρία να ζήσει περισσότερο, καλύτερα και πιο ποιοτικά; Ήδη, εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα ζουν με αυτόν τον ειρηνικό τρόπο, μεγάλοι και λαμπροί γιατροί συνιστούν αυτό το είδος διατροφής και μια ατελείωτη λίστα από ανθρώπους των τεχνών, των επιστημών, της τηλεόρασης και του κινηματογράφου τάσσονται ανοιχτά υπέρ του βιγκανισμού.

Η απόφαση είναι δική σου!