Το να είσαι βίγκαν είναι δικαίωμα – και η Ελλάδα το παραβιάζει

Αν είσαι βίγκαν και δεν έχεις ακούσει τουλάχιστον δέκα φορές ότι θα πεθάνεις από έλλειψη πρωτεΐνης και ότι ο Χόμο Ερέκτους κυνηγούσε αντιλόπες (άρα πρέπει να το κάνεις κι εσύ), τότε δεν είσαι γνήσιος βίγκαν.

Όμως ένα πράγμα είναι η πλάκα και το γέλιο που προκαλούν τέτοιου είδους καθημερινές συζητήσεις και ένα τελείως διαφορετικό πράγμα – και πολύ σοβαρό – είναι το να μπορείς να απολαμβάνεις τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους ανθρώπους στην ελεύθερη χώρα που ζεις.

Οι χορτοφάγοι τα πηγαίνουν λίγο καλύτερα. Αποτελούν ένα τμήμα του πληθυσμού το οποίο είναι αρκετά αποδεκτό και ενσωματωμένο από την κοινωνία που δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα. Όμως το να είσαι βίγκαν, συχνά αποτελεί πρόκληση. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται με χλεύη, περιφρόνηση ή ακόμα και επιθετικότητα.

Παρακάτω, ισχυρίζομαι πως οι βίγκαν στην Ελλάδα είναι θύματα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και νομίζω πως μπορώ να το υποστηρίξω.

Τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας γίνονται θύματα ρατσισμού και διακρίσεων εξαιτίας των σεξουαλικών τους προτιμήσεων ή του αυτοπροσδιορισμού τους. Οι μετανάστες εξαιτίας της καταγωγής ή του χρώματός τους. Τα μη ανθρώπινα άτομα, επειδή δεν είναι άνθρωποι. Οι βίγκαν βιώνουν τις διακρίσεις εις βάρους τους λόγω των ηθικών τους αξιών. Η βίγκαν φιλοσοφία δεν προστατεύεται, ακόμη, από το Σύνταγμα και τους νόμους με αποτέλεσμα να μπορεί να αντιμετωπίζεται ως καπρίτσιο. Πρόσφατα, στον Καναδά, ξεκίνησε μια συζήτηση στους κόλπους της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οντάριο σχετικά με την προστασία του βιγκανισμού ως πεποίθηση, άρα και ως ανθρώπινο δικαίωμα. Είναι όμως μάλλον πολύ νωρίς για να ελπίζουμε πως κάτι τέτοιο θα συμβεί και στην χώρα του κοκορετσίου.

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι βίγκαν επιδιώκουν έναν τρόπο ζωής που μέσα στην σύγχρονη κοινωνία μοιάζει αλλόκοτος και παράλογος. Κι έτσι προκειμένου να τραφούν, να ντυθούν, να απολαύσουν υπηρεσίες υγείας ή να διασκεδάσουν, αναγκάζονται να καταβάλουν δυσανάλογα μεγαλύτερη προσπάθεια σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

Προφανώς δεν αναφέρομαι (μόνο) στα εστιατόρια και τις ταβέρνες, διότι αυτά αποτελούν ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες σερβίρουν βίγκαν γεύματα αν θέλουν, όταν θέλουν και όσο θέλουν. Το πρόβλημα βρίσκεται κυρίως στις υπηρεσίες που παρέχει το Κράτος.

Τα νοσοκομεία δεν διαθέτουν καμία επιλογή για βίγκαν ασθενείς στο ημερήσιο μενού τους. Ακόμα και αν προσφερθεί κάτι κατά περίπτωση και κατόπιν συνεννόησης, δεν υπάρχει καμία εγγύηση και καμία υπεύθυνη δέσμευση από την δομή. Όλα γίνονται στο πόδι, τσαπατσούλικα και ανεύθυνα και, ουσιαστικά, η σίτισή μας αν χρειαστεί να νοσηλευτούμε επαφίεται στις εκάστοτε διαθέσεις του εκάστοτε μάγειρα. Είναι αμέτρητες οι φορές που έχουμε διαβάσει τις εμπειρίες βίγκαν ατόμων που κατά την διάρκεια της παραμονής τους σε νοσοκομείο τούς προσέφεραν κοτόσουπες, ζελέ και άλλα είδη τροφίμων ζωικής προέλευσης, αφήνοντάς τους πρακτικά νηστικούς και αναγκάζοντάς τους να σιτίζονται με φαγητό που φέρνουν από έξω συγγενείς. Είναι επίσης γνωστά πολλά περιστατικά τρομοκράτησης του τύπου, «Είσαι άρρωστος και νοσηλεύεσαι, πρέπει να φας κρέας – εδώ είναι νοσοκομείο δεν μπορείς να κάνεις την τρέλα σου» από νοσηλευτικό προσωπικό που προφανώς βρίσκεται σε πλήρη άγνοια.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε στρατιωτικές μονάδες, φυλακές, λέσχες φοιτητών, νηπιαγωγεία και άλλες κρατικές δομές.

Βίγκαν οικογένειες αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση και επί πολλά χρόνια τον εφιάλτη της εκπαίδευσης των παιδιών τους, με νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς στα οποία δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για βίγκαν γεύματα στα παιδιά, αλλά και καμία δυνατότητα αποχής ή εξαίρεσης βίγκαν παιδιών από δραστηριότητες που γαλουχούν και εκπαιδεύουν τα παιδιά στην εκμετάλλευση των ζώων. Όσο απίθανο κι αν ακούγεται, υπάρχουν ακόμα και περιπτώσεις παιδικών σταθμών οι οποίοι αρνούνται να προσφέρουν σε βίγκαν παιδιά το γάλα της μητέρας τους, το οποίο οι ίδιες αντλούν και μεταφέρουν καθημερινά στις δομές. Κανείς δεν ξέρει το γιατί. Γιατί έτσι.

Μια πολύ χαρακτηριστική παράγραφος, δείγμα του τρόπου με τον οποίο το Κράτος αντιμετωπίζει τους βίγκαν, είναι η παρακάτω οδηγία, που δημοσιεύθηκε φέτος στις επίσημες συστάσεις βρεφικής διατροφής του Υπουργείου Υγείας – κόντρα σε όλες τις γνωστές θέσεις των επίσημων φορέων του κόσμου:

«Επί χορτοφαγικής διατροφής ή άλλων ιδιαίτερων διατροφικών συνηθειών της οικογένειας, και ιδίως των πιο αυστηρών και περιοριστικών εξ’ αυτών (π.χ. vegan), το βρέφος θα πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα διατροφικά συμπληρώματα ώστε να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνει επαρκή ποσότητα βιταμίνης Β12, βιταμίνης D, σιδήρου, ψευδάργυρου, φυλλικού οξέος, ω-3 λιπαρών οξέων, πρωτεϊνών και ασβεστίου, ενώ παράλληλα να έχει τακτική παιδιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση. Η ενημέρωση είναι απαραίτητη ώστε οι γονείς να κατανοήσουν ότι οι δίαιτες αυτές δεν είναι διατροφικά επαρκείς και έχουν συγκεκριμένες ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την ανάπτυξη του βρέφους, και ως εκ τούτου οι συνέπειες της αποτυχίας να ακολουθήσουν τις συστάσεις για τη διατροφική επάρκεια της δίαιτας του βρέφους είναι σοβαρές».

Αν αυτό δεν ονομάζεται τραμπουκισμός, πως ονομάζεται;

Για τους λιγότερο ενημερωμένους, να υπενθυμίσω ότι κανένα συμπλήρωμα πλην της βιταμίνης Β12 δεν είναι απαραίτητο σε μια βίγκαν διατροφή, ενώ τα “συμπληρώματα πρωτεΐνης” που συστήνει το Υπουργείο προορίζονται για bodybuilders και αρσηβαρίστες, όχι για βρέφη. Πρόκειται για μια από τις γελοιοδέστερες συστάσεις που έχουν δημοσιευθεί ποτέ από επίσημο φορέα.

Επιστρέφοντας στο θέμα της προστασίας των πεποιθήσεων, που αναφέρθηκε πιο πάνω, έχει ενδιαφέρον να σταθώ και στην προσωπική μαρτυρία του Γ.Φ., φίλου της σελίδας, ο οποίος σε ανύποπτο χρονικό διάστημα έγραφε για τα βάσανα που πέρασε στην πρώην δουλειά του, όπου αφεντικά, προϊστάμενοι αλλά και συνάδελφοι τον περιγελούσαν συστηματικά, κάθονταν να φάνε δίπλα του σουβλάκια, του πρόσφεραν δερμάτινο πορτοφολάκι ως δώρο στην γιορτή του και, στο αποκορύφωμα της σαχλότητάς τους, άφησαν πάνω στο γραφείο του ένα αλουμινόχαρτο με ψητό κοτόπουλο. Αν και για ορισμένους όλα αυτά μπορεί να είναι “πλακίτσα”, σε ένα σοβαρό κράτος που προστατεύει τις ηθικές πεποιθήσεις των πολιτών του, οι παραπάνω προκλητικές ενέργειες θα μπορούσαν και θα έπρεπε να διώκονται ποινικά.

Δεν με πιστεύετε; Αναλογιστείτε τα δύο παρακάτω σενάρια και δώστε μια ειλικρινή απάντηση στον εαυτό σας:

• Σχολείο προσφέρει σε παιδί, του οποίου οι γονείς έχουν δηλώσει σαφώς ότι ανήκει στην μουσουλμανική θρησκεία, χοιρινό κρέας ως γεύμα. Οι γονείς καταγγέλλουν στις Αρχές το γεγονός. Τι θα συμβεί;
• Σχολείο προσφέρει σε παιδί, του οποίου οι γονείς έχουν δηλώσει σαφώς ότι είναι βίγκαν, αγελαδινό γάλα και κοτόπουλο. Οι γονείς καταγγέλλουν το γεγονός στις αρμόδιες Αρχές. Τι θα συμβεί;

Αν απαντήσατε ειλικρινά, το πιο πιθανό είναι πως το Κράτος θα αντιδράσει μόνο στην πρώτη περίπτωση, επειδή οι θρησκευτικές πεποιθήσεις προστατεύονται. Στην δεύτερη περίπτωση, το πιθανότερο είναι να τα βάλουν με τους γονείς και όχι με το σχολείο, επειδή προσπαθούν να επιβάλουν ένα προσωπικό τους “καπρίτσιο” στο εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι επίσης πολύ πιθανό το θέμα να αναπαραχθεί στα ΜΜΕ με τη δέουσα ειρωνεία και τον διασυρμό των γονέων. Το ενδιαφέρον είναι πως στην ίδια ακριβώς δεύτερη περίπτωση, αν το παιδί ήταν δηλωμένο ως αλλεργικό στο γάλα και όχι ως βίγκαν, το σχολείο πολύ ευχαρίστως θα του πρόσφερε γάλα αμυγδάλου, χυμό ή κάποιο άλλο ρόφημα.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το γεγονός πως ένας άνθρωπος είναι βίγκαν αποτελεί μια ιδιότητα. Είναι ένα σαφές και απολύτως κατανοητό σύστημα ηθικών αξιών και πεποιθήσεων βάσει του οποίου τα ζώα δεν αποτελούν φαγητό, ρούχα ή θέαμα. Επιπλέον, δεν πρόκειται για μια απίθανη (“μια στο εκατομμύριο”) περίπτωση, την οποία ο νομοθέτης δεν θα μπορούσε να προβλέψει ή δεν αξίζει να ασχοληθεί, αλλά για ένα μεγάλο και συνεχώς αυξανόμενο κοινωνικό σύνολο, ανθρώπους που σχηματίζουν οικογένειες, μεγαλώνουν παιδιά, εργάζονται, ψυχαγωγούνται, ταξιδεύουν, νοσηλεύονται, αθλούνται, πληρώνουν φόρους. Ανθρώπους που συμμετέχουν όπως όλοι στην οικονομία, όμως δεν απολαμβάνουν ή απολαμβάνουν με μεγάλη δυσκολία τις υπηρεσίες που δικαιούνται ως πολίτες, γεγονός που γεννά δίκαια ένα ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.