Καταρρίπτοντας μύθους: Όλη η αλήθεια για τη σόγια

Από ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ | 01/09/2017

Μια μεγάλη διαμάχη. Ο πόλεμος της σόγιας. Οι άνθρωποι φαίνεται να βρίσκονται στα δύο άκρα, όσον αφορά αυτό το αμφιλεγόμενο φασόλι: Είτε το αγαπούν, είτε το μισούν.

Φαίνεται, επίσης, να έχουν μια αρκετά αμετάβλητη, σίγουρη άποψη. Ως συνήθως, μεγάλο ρόλο στην διαμόρφωση απόψεων για τη σόγια, έπαιξε η τηλεόραση, οι διατροφολόγοι και οι διαδικτυακοί μύθοι που, με την κατάλληλη έρευνα, συνήθως διαπιστώνεται ότι έχουν μια κοινή πηγή προέλευσης.

Η σόγια είναι ένα από τα πιο πολυμελετημένα τρόφιμα στον κόσμο. Έτσι λοιπόν, ας πιάσουμε ορισμένους πολύ δημοφιλείς μύθους σχετικά με αυτή και ας τους συγκρίνουμε με την διαθέσιμη επιστήμη.

 

Μύθος 1: Η σόγια περιέχει οιστρογόνα;
Όχι. Η σόγια περιέχει μηδέν οιστρογόνα. Σημειώστε: Το γάλα αγελάδας περιέχει πραγματικά οιστρογόνα.^[1]

Η σόγια περιέχει φυτοοιστρογόνα (δηλαδή φυτικά οιστρογόνα, όχι ανθρώπινα ή άλλης ζωικής φύσης). Τα φυτοοιστρογόνα στο ανθρώπινο σώμα είναι σχετικά αδύναμα και μπορούν μάλιστα να προσφέρουν κάποια οφέλη, όπως χαμηλότερο ρίσκο για καρκίνο, «μπλοκάροντας» τα πραγματικά οιστρογόνα.^[2]

Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η σόγια επηρεάζει αρνητικά την σεξουαλική ανάπτυξη στους ανθρώπους.

Παρότι τα φασόλια σόγιας είναι μια από τις πλουσιότερες πηγές φυτοοιστρογόνων, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά δεν βρίσκονται μόνο στη σόγια. Άλλα είδη καρπών επίσης περιέχουν φυτοοιστρογόνα, σε διαφορετικές συγκεντρώσεις, όπως ο καφές, τα μήλα, η βρώμη, το σουσάμι, οι φακές, το ρύζι, τα καρότα, η μέντα και τα ρόδια. Ακόμη και αν έβγαζες τελείως τη σόγια από την διατροφή σου, λοιπόν, θα συνέχιζες να παίρνεις κάποια ποσότητα φυτοοιστρογόνων από άλλες τροφές – όμως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με αυτό.

Σημείωση: Οι ισοφλαβόνες είναι φυτοοιστρογόνα και πολύ ισχυρά αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην απομάκρυνση των ελεύθερων ριζών από το σώμα, τα οποία δυνητικά μπορεί να προκαλέσουν γεννετικές μεταλλάξεις και να οδηγήσουν σε καρκίνο. Τα όσπρια και ειδικότερα η σόγια είναι πολύ πλούσιες πηγές ισοφλαβονών.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η κατανάλωση φυτοοιστρογόνων είναι «βλαβερή», αλλά αυτό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Στην πραγματικότητα, οι ισοφλαβόνες της σόγιας είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά (ειδικά η γενιστεΐνη) και έχουν προστατευτική δράση κατά του καρκίνου και άλλων ασθενειών.^[3]

 

Μύθος 2: Η σόγια επηρεάζει την γονιμότητα;
Η επιτροπή του Υπουργείου Υγείας των ΗΠΑ του 2003 για την τοξικότητα^[13] κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σόγιας, όπως για παράδειγμα οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες, αντιμετωπίζουν σεξουαλικές διαταραχές ή μείωση της γονιμότητας. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Κίνα είναι η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου με πάνω από 1,3 δις κατοίκους, οι οποίοι καταναλώνουν σόγια για περισσότερα από 3.000 χρόνια.

Μάλιστα, για τις γυναίκες, μια μεγάλη μελέτη που έγινε στο Κέντρο Γονιμότητας της Βοστώνης, έδειξε πως η κατανάλωση σόγιας βελτιώνει την γονιμότητα σε ζευγάρια που ακολουθούν θεραπείες υποβοηθούμενης τεκνοποίησης.^[4]

Για τους άντρες, η κατανάλωση σόγιας δεν έδειξε καμία επίδραση στην γονιμότητα. Συγκεκριμένα, μια μελέτη του πανεπιστημίου Χάρβαρντ ανακάλυψε ότι δεν υπάρχει καμία σύνδεση της ανδρικής γονιμότητας και της κατανάλωσης σόγιας.^[5]

Μια μετα-ανάλυση του 2010 (η μετα-ανάλυση είναι μια επισκόπηση των αποτελεσμάτων από πολλές ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες) δεκαπέντε ελεγχόμενων με εικονικά φάρμακα (placebo) μελετών, κατέληξε στο συμπέρασμα πως «ούτε τα τρόφιμα σόγιας, ούτε τα συμπληρώματα ισοφλαβόνης μεταβάλλουν την βιοδιαθέσιμη συγκέντρωση τεστοστερόνης στους άνδρες»^[6]. Επιπλέον, η ισοφλαβόνη δεν έχει καμία επίδραση στον πληθυσμό ή την κινητικότητα του σπέρματος και δεν οδηγεί σε παρατηρήσιμες μεταβολές στον όγκο των όρχεων.

Έτσι, η τεστοστερόνη των ανδρών δεν επηρεάζεται από την κατανάλωση προϊόντων σόγιας.

Μύθος 3: Οι άντρες που τρώνε σόγια αναπτύσσουν γυναικεία στήθη (γυναικομαστία);
Υπάρχει μια και μοναδική, επιστημονικά αβάσιμη και με αναφορές από τον ίδιο τον εξεταζόμενο, μελέτη^[7] σχετικά με έναν 60χρονο άνδρα ο οποίος ανέπτυξε στήθη και σεξουαλικές δυσλειτουργίες μετά την κατανάλωση 3 λίτρων από γάλα σόγιας, καθημερινά για 6 μήνες. Τα συμπτώματά του εξαφανίστηκαν όταν σταμάτησε την κατανάλωση σόγιας. Το πρόβλημα με αυτή την αναφορά είναι ότι δεν γνωρίζουμε το ιστορικό αυτού του ανθρώπου ή τις υποκείμενες ιατρικές επιπλοκές και τα συμπτώματά του δεν μπόρεσαν να αναπαραχθούν.

Σε κάθε περίπτωση, αν εξαιρέσουμε ακραίες περιπτώσεις όπως η παραπάνω, η κατανάλωση σόγιας σε φυσιολογικές έως και ελαφρώς αυξημένες ποσότητες, φαίνεται να είναι απολύτως ασφαλής για τους άντρες, ακόμη και τους Ασιάτες που κάνουν συχνή κατανάλωση. Ενδεχομένως, προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν όταν η κατανάλωση ξεπερνάει το 10πλάσιο του συνηθισμένου, για πολλούς μήνες συνεχόμενα.

Τέλος, πολλοί ισχυρίζονται ότι η σόγια μπορεί να μεταβάλει τις σεξουαλικές ορμόνες των ανδρών. Σε πολλές μελέτες που εξέτασαν τις πρωτεΐνες σόγιας και τις ισοφλαβόνες, δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στην τεστοστερόνη, στην ελεύθερη τεστοστερόνη, στα οιστρογόνα, ή στην ποιότητα του σπέρματος.^[8]

Πάντως, αν η γυναικομαστία είναι κάτι που σας απασχολεί, διαβάστε παρακαλώ αυτό:

Το γάλα αγελάδας είναι πηγή οιστρογόνων και μπορεί να συνεισφέρει έως και το 80% της πρόσληψης οιστρογόνων, όπως αναφέρεται στο Estrogen Dominance Guide. Οι αγελάδες παράγουν γάλα ενώ είναι έγκυες και σε γαλουχία, συνεπώς τα επίπεδα οιστρογόνων τους είναι πολύ υψηλά. Επίσης, στις αγελάδες γαλακτοπαραγωγής δίδονται ορμόνες, για να αυξηθεί η ανάπτυξή τους και η παραγωγή γάλακτος. Γι’ αυτό το λόγο, η κατανάλωση γαλακτοκομικών μπορεί να οδηγήσει σε γυναικομαστία.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι μόνο οι Αμερικανοί ξοδεύουν κάθε χρόνο 1 δις δολάρια για επεμβάσεις αύξησης στήθους. Αν η σόγια το έκανε αυτό δωρεάν, σίγουρα θα το γνωρίζαμε.

 

Μύθος 4: Η σόγια προκαλεί αλλεργίες;
Αν και είναι πολύ σπάνιο, μερικοί άνθρωποι πράγματι παρουσιάζουν αλλεργία στη σόγια και μπορεί να οδηγηθούν σε αναφυλακτικό σοκ αν την καταναλώσουν.

Ωστόσο οι αλλεργίες στη σόγια στον γενικό πληθυσμό δεν ξεπερνούν το 0,2%.^[9]

Αντίθετα, οι αλλεργίες σε οστρακόδερμα (μύδια, καβούρια, αστακοί, γαρίδες κλπ) αγγίζουν το 1,9%, ενώ 0,6% των ανθρώπων έχουν αλλεργία στα φιστίκια.^[10]

 

Μύθος 5: Η σόγια είναι μεταλλαγμένη;
Παρά το γεγονός ότι, έως σήμερα, δεν έχουν διαπιστωθεί αρνητικές συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία από την γενετικά τροποποιημένη (GMO) σόγια, εν τούτοις είναι κατανοητό το γιατί πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να καταναλώνουν GMO τρόφιμα.

Εάν δεν το γνωρίζετε ήδη, η καλλιέργεια και η πώληση μεταλλαγμένων τροφίμων για ανθρώπινη κατανάλωση, απαγορεύεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επομένως και στην Ελλάδα. Ωστόσο, επιτρέπεται η χρήση μεταλλαγμένης σόγιας σε ζωοτροφές. Για την ακρίβεια, πάνω από το 90% της παγκόσμιας καλλιέργειας GMO σόγιας, προορίζεται για ζωοτροφές.

Αυτό σημαίνει ότι, αν σας απασχολεί πραγματικά το ζήτημα των μεταλλαγμένων, τότε προσλαμβάνετε «τα μεταλλαγμένα» (όπως συνηθίζεται να λέγεται) σε τεράστιες ποσότητες, μέσα από το κρέας και άλλα ζωικά τρόφιμα που τρώτε. Με άλλα λόγια, καταναλώνοντας σόγια για ανθρώπινη κατανάλωση (π.χ. ρόφημα σόγιας, τόφου, υποκατάστατα κρέατος κλπ) είναι σχεδόν σίγουρο ότι ΔΕΝ τρώτε μεταλλαγμένη σόγια, ενώ καταναλώνοντας κρέας, αυγά και γαλακτοκομικά είναι ΒΕΒΑΙΟ ότι τα ζώα αυτά τράφηκαν με μεταλλαγμένα.

 

Μύθος 6: Η σόγια καταστρέφει το περιβάλλον;
Είναι αλήθεια ότι η καλλιέργεια απέραντων εκτάσεων σόγιας, ειδικά στον Αμαζόνιο, είναι τρομακτικά καταστροφική για το περιβάλλον. Η αποδάσωση και η παραγωγή σόγιας, μόνο στην Βραζιλία, είναι υπεύθυνη για το 22% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συνολική έκταση που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια σόγιας, έχει το συνδυασμένο μέγεθος της Γερμανίας, του Βελγίου, της Γαλλίας και της Ολλανδίας!

Παρόλα αυτά, μόνο το 6% της παγκόσμιας παραγωγής σόγιας, προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση.^[11]

Το 80% της παραγωγής σόγιας προορίζεται για ζωοτροφές, δηλαδή το τάισμα εκτρεφομένων ζώων όπως κοτόπουλα, γουρούνια και αγελάδες, ενώ το υπόλοιπο προορίζεται για σογιέλαιο και άλλες χρήσεις.

Ακόμη και αυτό το ελάχιστο 6%, που προορίζεται για ανθρώπους, δεν καταναλώνεται μόνο από χορτοφάγους και βίγκαν. Το μεγαλύτερο μέρος της καταναλώνεται στην Κίνα, όπου η σόγια αποτελεί παραδοσιακό φαγητό, ενώ προστίθεται επίσης και σε εκατομμύρια διαφορετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία καταναλώνουν όλοι.

Συμπερασματικά, λοιπόν, το περιβάλλον καταστρέφεται από τις τεράστιες εκτάσεις γης που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια σόγιας, με σκοπό αυτή να ταΐσει τα δισεκατομμύρια ζώα που στη συνέχεια τρώνε οι άνθρωποι. Αν σας προβληματίζουν οι περιβαλλοντικές συνέπειες της παραγωγής σόγιας, θα έπρεπε να εστιάσετε στο πρόβλημα της ζωοφαγίας και όχι στην άμεση κατανάλωση σόγιας από τους ανθρώπους.

 

Μύθος 7: Πρέπει να τρώω σόγια για να είμαι βίγκαν;
Όχι, σε καμία περίπτωση. Είναι απολύτως εφικτό να είστε ακμαίοι και υγιείς, χωρίς να τρώτε καθόλου σόγια. Είναι νόστιμη, είναι θρεπτική, είναι ευέλικτη, αλλά ΔΕΝ είναι απαραίτητη. Μπορείτε να πάρετε τις απαραίτητες θερμίδες και θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε από αμέτρητα άλλα φυτικής προέλευσης τρόφιμα.

 

Τότε, από που προέρχονται όλοι αυτοί οι μύθοι για τη σόγια;
Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι οι μύθοι που ενοχοποιούν την σόγια, οδηγούν σε ένα και μοναδικό γκρουπ στις ΗΠΑ, που ονομάζεται WAPF (Weston A Price Foundation). Οι μύθοι για την σόγια και το WAPF είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.

Η περισσότερη παραπληροφόρηση για την σόγια είναι το απευθείας αποτέλεσμα εσκεμμένης προπαγάνδας του WAPF. Η συγκεκριμένη ομάδα, που είναι καταχωρημένη ως μη-κερδοσκοπικός οργανισμός, είναι μια επιχείρηση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων για την προστασία και την προώθηση του γάλακτος και των βοοειδών ελευθέρας βοσκής.

Μια από τις στρατηγικές του WAPF για την προώθηση της κτηνοτροφίας και την προστασία των συμφερόντων αγροτών και κτηνοτρόφων, είναι η συντονισμένη προσπάθεια για την αποδόμηση του βιγκανισμού γενικά, και των προϊόντων σόγιας ειδικότερα. Το μερίδιο αγοράς για τα προϊόντα σόγιας αυξήθηκε από 500 εκατομμύρια δολάρια το 1992 σε 5,2 δις δολάρια το 2011. Η βιομηχανία σόγιας, λοιπόν, μεγαλώνει με απίστευτους ρυθμούς, κάτι που αποτελεί σοβαρό πλήγμα για τα συμφέροντα που προστατεύει το WAPF. Ως απάντηση, το WAPF δημοσιοποιεί άρθρα που προπαγανδίζουν τους κινδύνους από την κατανάλωση σόγιας, επικαλούμενο πηγές και ιατρικές αναφορές σε μια προσπάθεια να φανεί αξιόπιστο.

Το WAPF ισχυρίζεται ότι είναι αφιερωμένο στην προώθηση της «σωστής διατροφής», επιχειρώντας να επαναφέρει τα θρεπτικά, ζωικά τρόφιμα του παρελθόντος, όπως το ωμό, μη-παστεριωμένο γάλα. Ισχυρίζεται, επίσης, ότι τα κορεσμένα λιπαρά και η χοληστερίνη είναι απαραίτητα για την καλή υγεία και δεν έχουν καμία σχέση με τις καρδιοπάθειες ή τον καρκίνο. Επίσης ισχυρίζεται ότι οι χορτοφάγοι έχουν μικρότερο προσδόκιμο ζωής και ότι ιστορικά, οι άνθρωποι έτρωγαν πάντα μεγάλες ποσότητες ζωικού λίπους.

Σας θυμίζουν κάτι οι παραπάνω δηλώσεις; Μήπως τα έχετε διαβάσει και αλλού;

Αν ναι, να είστε σίγουροι ότι η προέλευση των παραπάνω ισχυρισμών βρίσκεται στον συγκεκριμένο οργανισμό, ο οποίος φαίνεται να επικαλείται δεδομένα τα οποία έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το σύνολο της επιστημονικής βιβλιογραφίας και των διεθνών φορέων για την ανθρώπινη διατροφή, όπως του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και των Ενώσεων Διατροφολογίας Αμερικής, Βρετανίας και Αυστραλίας.

Το WAPF δημοσιεύει συνεχώς επιστημονικά λανθασμένες μελέτες και αναξιόπιστες έρευνες με μοναδικό σκοπό να προωθήσει την δική του ατζέντα και έχει καταφέρει, μέσω της παραπληροφόρησης, να οδηγήσει έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων στην πεποίθηση ότι η σόγια είναι ένα διαβολικό και επικίνδυνο τρόφιμο.

Ένας από τους πιο δεινούς υποστηρικτές του WAPF ήταν ο Dr Stephen Byrnes, που δημοσίευσε ένα άρθρο στο περιοδικό Ecologist, ισχυριζόμενος ότι οι χορτοφάγοι έχουν άθλια υγεία. Ως παράδειγμα των λεγομένων του έφερε τον ίδιο του τον εαυτό, λέγοντας ότι καταναλώνει τεράστιες ποσότητες ζωικών λιπαρών και χαίρει άκρας υγείας. Δυστυχώς, πέθανε από εγκεφαλικό στα 41. Στο άρθρο του, υπήρχαν περισσότετες από 40 επιστημονικές ανακρίβειες, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης και απροκάλυπτης αλλοίωσης επιστημονικών μελετών. Εντελώς τυχαία, ο εκδότης του περιοδικού Ecologist, Zac Goldsmith, είναι επίσης επίτιμο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του WAPF.

Αν σας ενδιαφέρει το ζήτημα, περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε σε σχετική ανάρτηση του Joel Fuhrman, ΜD για λογαριασμό του VegSource.^[12]

Συμπερασματικά, δεν υπάρχουν αληθινά επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι η κατανάλωση σόγιας είναι επιβλαβής για την υγεία. Η πλειοψηφία των όσων λέει το WAPF, είναι είτε μη-δημοσιευμένες προβληματικές μελέτες, είτε αναληθή δεδομένα, είτε βασίζονται σε αναξιόπιστα πειράματα σε ζώα.

 

Πηγή: riseofthevegan.com

Αναφορές:
[1] Maruyama K, Oshima T, Ohyama K. Εxposure to exogenous estrogen through intake of commercial milk produced from pregnant cows.
[2] Messina M, Barnes S. The role of soy products in reducing risk of cancer. J Natl Cancer Inst. 1991; 83:541-546.
[3] Sarkar FH, Li Y. Soy isoflavones and cancer prevention.
[4] Jose C.Vanegas M.D.a. Myriam C. Afeiche Ph.D.b. Audrey J. Gaskins Sc.D.c. Lidia Mínguez-Alarcón Ph.D.b. Paige L. Williams Ph.D.e. Diane L. Wright D.L., Ph.D. Soy food intake and treatment outcomes of women undergoing assisted reproductive technology
[5] Mínguez-Alarcón L, Afeiche MC, Chiu YH, Vanegas JC Male soy food intake was not associated with in vitro fertilization outcomes among couples attending a fertility center.
[6] Hamilton-Reeves JM, Vazquez G, Duval SJ, Phipps WR, Kurzer MS, Messina MJ, Clinical studies show no effects of soy protein or isoflavones on reproductive hormones in men: results of a meta-analysis.
[7] Martinez J, Lewi JE., An unusual case of gynecomastia associated with soy product consumption.
[8] Hamilton-Reeves JM, Vazquez G, Duval SJ, Phipps WR, Kurzer MS, Messina MJ., Clinical studies show no effects of soy protein or isoflavones on reproductive hormones in men: results of a meta-analysis.
[9]-[10] Estimating Prevalence Of Soy Protein Allergy.
[11] Union of Concerned Scientists – Soybeans
[12] Joel Fuhrman MD, The Truth About the Weston Price Foundation
[13] Committee on toxicity of chemicals in food, Consumer Products and the Environment, Fertility and development, p.15