Μεγαλώνοντας το μικρό μου βιγκανάκι

«Του έχετε κάνει εξετάσεις;», με ρωτούν συνήθως φίλοι και γνωστοί όταν μαθαίνουν ότι ο γιος μου δεν έχει φάει ποτέ στη ζωή του κρέας, τυρί, αβγό ή οποιοδήποτε άλλο τρόφιμο ζωικής προέλευσης.

Πρόκειται για μια σχεδόν ενστικτώδη ερώτηση, που βγαίνει από το στόμα τους αυτομάτως, πριν προλάβουν να κάνουν οποιαδήποτε άλλη λογική σκέψη. Καθόλου παράξενο, βέβαια, μιας και στην Ελλάδα η φυτοφαγία θεωρείται ακόμη και σήμερα από πολλούς ένα ρίσκο για την υγεία, ενώ πολλοί γιατροί δεν διστάζουν να θεωρήσουν την φυτοφαγία ιατρική ένδειξη – αιτία, δηλαδή, για παραπομπή σε εξετάσεις.

Όταν γεννήθηκε ο γιος μας, η σύζυγός μου ακολουθούσε μια συνηθισμένη, παμφαγική διατροφή. Επίλεξε όμως συνειδητά να μεγαλώσουμε το παιδί μας με την λεγόμενη WFPBD διατροφή, δηλαδή μια υγιεινή βίγκαν διατροφή με ελάχιστα έως καθόλου επεξεργασμένα τρόφιμα (Whole Foods Plant Based Diet), χωρίς ζωικά είδη, ελάχιστα φυτικά λιπαρά και χωρίς απομονωμένη ζάχαρη. Επίλεξε αυτή τη διατροφή, παρότι η ίδια δεν την ακολουθούσε, επειδή είχε ήδη διαβάσει αρκετά, γνώριζε αρκετά και ήξερε πως αυτό είναι το καλύτερο που μπορούμε να προσφέρουμε στο παιδί μας για να του εξασφαλίσουμε υγεία, δύναμη και σωστές ηθικές βάσεις για το μέλλον.

Από τότε, έχει περάσει πολύς καιρός. Η σύζυγός μου είναι πλέον και η ίδια βίγκαν και ο γιος μας ακόμα να εμφανίσει τα «προβλήματα» που με τόσο στόμφο και σοβαρότητα μας επισήμαιναν ειδικοί και άσχετοι.

Τα πάντα, από την γέννησή του μέχρι και την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, ήταν μια παρτίδα τζένγκο: Όλοι τραβούσαν τουβλάκια με ανυπομονησία, περιμένοντας να καταρρεύσει ο πύργος μας. Ορισμένοι, ακόμη έχουν αποθηκευμένο και έτοιμο για χρήση στο κινητό τους το άρθρο για το βίγκαν παιδάκι από το Βέλγιο, που πέθανε επειδή οι ψεκασμένοι γονείς του το τάιζαν με ρόφημα κινόα και το πήγαιναν σε alternative μάγο με κρυστάλλινη σφαίρα, αντί για παιδίατρο.

Ο πύργος δεν κατέρρευσε και ούτε πρόκειται να το κάνει, διότι σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν μερικοί, δεν πήραμε αυτή την απόφαση επιπόλαια και βάσει προσωπικών μας καπρίτσιων, αλλά ως αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης. Και δεν έχουμε σταματήσει. Ακόμη και σήμερα, συνεχίζουμε να μελετάμε κάθε νέο δεδομένο που έρχεται στο φως.

Συλλογιζόμενοι, λοιπόν, αν είναι ασφαλές (και χρήσιμο) να εφαρμόσουμε μια βίγκαν διατροφή στο μωρό μας, έπρεπε να διαλέξουμε την πηγή ή τις πηγές της ενημέρωσής μας.

Οι γιατροί διαφωνούν, οι παιδίατροι διαφωνούν, οι διατροφολόγοι διαφωνούν, τα sites διαφωνούν. Αλλά, από την άλλη, αυτή είναι η δουλειά τους. Να διαφωνούν. Έναν βήχα έχεις, πας σε τρεις γιατρούς και παίρνεις τρεις διαφορετικές διαγνώσεις. Αν όλοι οι γιατροί ήταν ίδιοι τότε δεν θα υπήρχαν οι “καλοί γιατροί”, όπως δεν θα υπήρχαν οι “καλοί δικηγόροι” και οι “καλοί ηλεκτρολόγοι”. Ναι, την ίδια σχολή βγάζουν όλοι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν τις ίδιες γνώσεις, την ίδια εξειδίκευση και το ίδιο ανοιχτά μυαλά.

Πως ξεκινήσαμε
Για την ενημέρωσή μας, επιλέξαμε να ενημερωθούμε, αρχικά, μόνο από διεθνώς καταξιωμένους φορείς, οργανισμούς, πανεπιστήμια και δημοσιευμένη επιστημονική βιβλιογραφία.

Αυτό, αμέσως-αμέσως, έβγαζε απ’ έξω τον παιδίατρο της γειτονιάς και την διατροφολόγο από το Παγκράτι, διότι αυτοί δεν είναι διεθνώς καταξιωμένοι φορείς, ούτε κατέχουν το καταστάλαγμα της επιστημονικής γνώσης. Φυσικά, ίσως και να το κατέχουν. Αλλά εμείς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος το κατέχει και ποιος όχι, εκ των προτέρων. Έτσι στραφήκαμε εκεί όπου έχουν γίνει οργανωμένες μελέτες και έχουν δημοσιευθεί επίσημα στοιχεία.

Οι πηγές μας ήταν:

• Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.)
• Αναγνωρισμένες Ενώσεις διατροφολόγων
• H Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής
• Ορισμένοι Έλληνες γιατροί και διατροφολόγοι με εξειδίκευση στη βίγκαν διατροφή

Επίσης, βρήκαμε αρκετά χρήσιμη την επαφή με άλλους βίγκαν γονείς, με βίγκαν παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι λόγω πρακτικής εμπειρίας γνώριζαν αρκετά πράγματα.

Γιατί όχι μη-βίγκαν γιατροί και διατροφολόγοι;
Ίσως να σκέφτεστε ότι στραφήκαμε σε βίγκαν γιατρούς, επειδή είχαμε ήδη αποφασίσει να το κάνουμε και θέλαμε απλώς κάποιον που να στηρίζει την απόφασή μας.

Δεν ισχύει. Παρότι βίγκαν ο ίδιος, ήμουν έτοιμος να προσφέρω στο παιδί μου οποιοδήποτε είδος τροφής, εφόσον είχα πεισθεί ότι θα αντιμετωπίσει πρόβλημα σε περίπτωση που δεν το κάνω. Αν και σήμερα γνωρίζω πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει και είναι μια μεγάλη ανοησία, εκείνη την εποχή είχα στην άκρη του μυαλού μου την ιδέα πως ίσως η βίγκαν διατροφή να λειτουργεί σε μένα επειδή είχα «αποθέματα» από την εποχή που έτρωγα ζωικά.

Επιλέξαμε να ενημερωθούμε από βίγκαν γιατρούς και διατροφολόγους, επειδή αυτοί έχουν μελετήσει εις βάθος την φυτική διατροφή και γνωρίζουν πολύ καλύτερα το αντικείμενο. Όπως υπάρχουν κοινοί δικηγόροι και δικηγόροι με ειδίκευση στα κληρονομικά, έτσι υπάρχουν και κοινοί διατροφολόγοι και διατροφολόγοι με ειδίκευση στη βίγκαν διατροφή. Η διατροφή, όπως και οι περισσότερες επιστήμες, είναι ένας τομέας που αλλάζει συνεχώς. Κάθε χρόνο νέα δεδομένα έρχονται στο φως, αναθεωρούνται προηγούμενες απόψεις και επιβεβαιώνονται ή διαψεύδονται στοιχεία προηγούμενων ετών.

Δυστυχώς, οι κοινοί γιατροί και διατροφολόγοι έχουν την τάση να στηρίζουν απαρχαιωμένες θέσεις, όχι επειδή είναι σίγουροι γι΄ αυτές αλλά επειδή δεν είναι σίγουροι για το αντίθετο. Ένα μεγάλο μέρος της παιδιατρικής επιστήμης βασίζεται στην λαϊκή σοφία και σε πρακτικές γνώσεις. Το οποίο βέβαια δεν είναι απαραίτητα κακό, εκτός αν στο μεταξύ έχουν προκύψει νέα δεδομένα που καταρρίπτουν παλιές απόψεις.

Για να φέρω ένα παράδειγμα, δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη πως το γάλα αγελάδας προλαμβάνει την οστεοπόρωση, ούτε πως συμβάλει στην υγεία των οστών. Αντίθετα, τα νεότερα δεδομένα δείχνουν πως συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προκαλεί απώλεια οστικής μάζας, επιταχύνει την οστεοπόρωση και είναι ύποπτη για καρκίνους, αυτοάνοσα νοσήματα και αλλεργίες^[1]. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι επαγγελματίες της υγείας συνιστούν να πίνουμε γάλα, να τρώμε γιαούρτια και τυριά και να τα δίνουμε και στα παιδιά μας, επειδή αυτό έμαθαν και οι ίδιοι και δεν έχουν μπει [ακόμη] στον κόπο να μελετήσουν αν είναι σωστό ή όχι. Ομοίως, κάποιος μπορεί να σας διαβεβαίωνε ότι η μπανάνα προκαλεί δυσκοιλιότητα. Όμως αυτή είναι μια λαϊκή γνώση, η άποψη της γιαγιάς μου, όχι η άποψη της επιστήμης.

Τα δεδομένα
Κάτι που μάθαμε από πολύ νωρίς, πριν ακόμη γεννηθεί το παιδί μας, ήταν πως το πολυδιαφημισμένο κρέας, καθώς και τα γαλακτοκομικά προϊόντα (τυρί, γιαούρτι, γάλα κλπ) δεν υπήρχαν καν μέσα στη λίστα του Π.Ο.Υ. για την υγιεινή διατροφή. Αυτό από μόνο του ήταν γερό χτύπημα στο στομάχι, μιας και από μικρά παιδιά είχαμε μάθει κι εμείς, όπως όλοι, ότι τις αγελάδες τις έφτιαξε ο Θεός για να βγάζουν γάλα για τα παιδιά μας και ότι χωρίς κρέας θα πάθουμε αναιμία και θα πεθάνουμε από έλλειψη πρωτεΐνης.

Φυσικά, εντός του εγγράφου αναφέρονται σποραδικά το κρέας και τα γαλακτοκομικά αλλά μόνο ως κομμάτι μιας συμβουλευτικής πρότασης για αποφυγή ή μείωση (π.χ. «αφαιρέστε τα λιπαρά μέρη τους κρέατος»). Στις κατευθυντήριες γραμμές για μια υγιεινή διατροφή, δεν αναφέρονται πουθενά.

Στο Fact Sheet Νο394 του Π.Ο.Υ., που εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 και αναθεωρήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2018, εξηγείται λεπτομερώς τι εννοούμε όταν μιλάμε για υγιεινή διατροφή, κάνοντας μάλιστα διάκριση μεταξύ ενηλίκων και παιδιών. Συγκεκριμένα, στην ενότητα για τα παιδιά, αναφέρεται:

Κατά την διάρκεια των πρώτων 2 ετών της ζωής ενός παιδιού, η ιδανική διατροφή προάγει την υγιή ανάπτυξη και βελτιώνει τις γνωστικές λειτουργίες. Επίσης, μειώνει το ρίσκο για παχυσαρκία και μη μεταδοτικές ασθένειες στην μετέπειτα ζωή τους.

Οι συμβουλές για μια υγιεινή διατροφή βρεφών και παιδιών είναι παρόμοιες με αυτές των ενηλίκων (ΣτΜ: φρούτα, λαχανικά, όσπρια, σιτηρά ολικής άλεσης, περιορισμένη λήψη ζάχαρης και λίπους), όμως τα παρακάτω στοιχεία είναι επίσης σημαντικά:

– Τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά κατά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους.
– Τα βρέφη πρέπει να συνεχίσουν να θηλάζουν συνεχόμενα μέχρι τα 2 τους έτη ή και περισσότερο.
– Μετά τους 6 μήνες, το μητρικό γάλα θα πρέπει να συμπληρώνεται από μια ποικιλία επαρκών, υγιεινών και θρεπτικών τροφών. Το αλάτι και η ζάχαρη δεν πρέπει να προσφέρονται.

Από τις παραπάνω δέκα γραμμούλες, γνωρίζαμε ήδη πως το παιδί μας πρέπει να μεγαλώσει με το γάλα της μαμάς του. Για όσους δεν γνωρίζουν, αποκλειστικός θηλασμός σημαίνει σίτιση του βρέφους αποκλειστικά και μόνο με το μητρικό γάλα της μαμάς του, χωρίς καμία άλλη στερεά τροφή, χωρίς «συμπληρώματα», χαμομήλια, βρεφικές φόρμουλες, μαντζούνια και βαζάκια. Αγνοήσαμε επιδεικτικά ειδικούς και μη-ειδικούς που μας μιλούσαν για «συμπληρώματα», για μπιμπερό και για «ανέσεις της μητέρας».

Η μεγαλύτερη, γηραιότερη και μια από τις πλέον αξιόπιστες Ενώσεις, η Αμερικανική Ένωση Διατροφής και Διαιτολογίας, εξέδωσε ειδικό position paper^[2] τον Δεκέμβριο του 2016 σχετικά με τις χορτοφαγικές δίαιτες. Σε αυτό αναφέρεται:

Σωστά σχεδιασμένες χορτοφαγικές διατροφές, συμπεριλαμβανομένης και της βίγκαν, είναι υγιεινές, επαρκείς, και μπορούν να προσφέρουν πλεονεκτήματα στην υγεία για την πρόληψη και την θεραπεία συγκεκριμένων ασθενειών. Αυτές οι διατροφές είναι κατάλληλες για όλα τα στάδια της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης, της γαλουχίας, της βρεφικής και παιδικής ηλικίας, της ενήλικης ζωής, καθώς και για αθλητές.

Παρόμοια είναι και η θέση^[3] του Εθνικού Συμβουλίου Υγείας της Αυστραλίας:

Ορθά σχεδιασμένες χορτοφαγικές διατροφές, συμπεριλαμβανομένης της αυστηρής χορτοφαγίας ή βίγκαν, είναι υγιεινές και θρεπτικώς επαρκείς. Οι σωστά σχεδιασμένες χορτοφαγικές διατροφές είναι κατάλληλες για άτομα όλων των ηλικιών.

Από την άλλη, υπάρχει και η Ακαδημία Παιδιατρικής των ΗΠΑ, η οποία από το 2004 εξέδωσε την θέση της^[4] για την βίγκαν διατροφή σε βρέφη και παιδιά:

Παρότι έχουν υπάρξει περιπτώσεις παιδιών με προβλήματα στην ανάπτυξη ή έλλειψη κοβαλαμίνης σε μια βίγκαν διατροφή, αυτές είναι σπάνιες περιπτώσεις. Πολλοί ειδικοί έχουν καταλήξει, ανεξάρτητα, στο συμπέρασμα ότι οι βίγκαν διατροφές μπορούν να εφαρμοστούν με ασφάλεια σε βρέφη και παιδιά, χωρίς διατροφικές ελλείψεις ή προβλήματα στην ανάπτυξη και με ορισμένα αξιοσημείωτα οφέλη στην υγεία τους.

Παρόμοιες θέσεις έχουν εκδώσει η Ένωση Διατροφολόγων του Καναδά, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μ. Βρετανίας, καθώς και η Ένωση Διατροφολόγων της Ιταλίας.

Όπως γίνεται σαφές από τα παραπάνω, η φράση-κλειδί σε μια υγιεινή βίγκαν διατροφή είναι το «σωστά σχεδιασμένη». Δεν μπορείς να μεγαλώσεις ένα παιδί με πατατάκια και αμίτα. Χρειάζεται υπευθυνότητα και λίγη επένδυση χρόνου, ώστε να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου σε αυτό που ονομάζουμε WFPBD – μια υγιεινή, φυτική διατροφή με πλήρη τρόφιμα. Για πολλούς γονείς αυτό ίσως αποτελεί μεγάλη πρόκληση, και αποτέλεσε και για εμάς, υπό την έννοια ότι εμείς οι ίδιοι μεγαλώσαμε με μια διατροφή εντελώς αντίθετη από αυτή που θελήσαμε να προσφέρουμε στο παιδί μας. Επιλέξαμε τον σωστό δρόμο, έστω κι αν εμείς οι ίδιοι είχαμε ακολουθήσει τον λάθος.

Πιπίλες και άλλα gadget
Θεόσταλτη και απίστευτα χρήσιμη βοηθός μας για τους πρώτους μήνες ήταν η σύμβουλος θηλασμού, που η σύζυγός μου βρήκε και με την οποία βρισκόταν σε επαφή όποτε την χρειαζόταν. Αν είστε parents-to-be, σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να βρείτε από τώρα μια, να γνωριστείτε και να βεβαιωθείτε ότι θα είναι δίπλα σας τουλάχιστον μέχρι τον 12ο μήνα. Λίστες διαθέσιμων Συμβούλων υπάρχουν εδώ και εδώ.

Δεν χρησιμοποιήσαμε ποτέ πιπίλες, κρέμες, φάρμακα ή άλλου είδους «βοηθήματα». Η πιπίλα είναι υποκατάστατο του θηλασμού. Ξεγελά το φυσικό ένστικτο και την ανάγκη του βρέφους να θηλάζει και αποτελεί επίσης ρίσκο για μελλοντικά προβλήματα στην οδοντοστοιχία του, μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση των δοντιών, ενώ είναι ύποπτη ακόμη και για προβλήματα στα αυτιά^[5].

Κοινή λογική
Είτε μιλάμε για βρεφικές σκόνες γάλακτος, είτε για πιπίλες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα αυτά τα πράγματα εφευρέθηκαν πριν από μόλις 80-100 χρόνια. Αποτελούν, δε, σχεδόν στην πλειοψηφία τους, κοινωνική συνείδηση που έχουν δημιουργήσει και εδραιώσει εταιρείες, με σκοπό την προώθηση των προϊόντων τους. Και μόνο λέγοντας τη λέξη «μωρό», κάποιος φαντάζεται ένα μικρό ανθρωπάκι με μια πιπίλα στο στόμα, ε;

Και ναι, καταλαβαίνω ότι ως είδος εξελισσόμαστε, η τεχνολογία βρίσκει τρόπους για να κάνει καλύτερη την ζωή μας. Ούτε και ίντερνετ είχαμε πριν από 100 χρόνια. Όμως όσον αφορά την γέννηση και το μεγάλωμα των παιδιών μας, αν τα καταφέραμε μια χαρά χωρίς πιπίλα για δύο εκατομμύρια χρόνια, θαρρώ πως μπορούμε να τα καταφέρουμε και σήμερα.

Διατροφή
Σε σχέση με την διατροφή, τα πράγματα ήταν πολύ πιο εύκολα απ’ όσο φαντάζονται οι περισσότεροι.

Μετά τους έξι μήνες, όταν ήρθε η στιγμή το παιδί να ξεκινήσει το φαγητό, εφαρμόσαμε την μέθοδο BLW (Baby Led Weaning – Απογαλακτισμός Καθοδηγούμενος από το Μωρό). Η κύρια ιδέα πίσω από αυτή τη μέθοδο είναι πως προσφέρουμε στο μωρό αληθινό φαγητό, στην μορφή που έχει στην πραγματικότητα, και όχι κρέμες ή αλεσμένα φαγητά. Επειδή δεν είναι επί της παρούσης, αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες για το BLW, μπορείτε να βρείτε αρκετά πράγματα εδώ, καθώς και στην ιστοσελίδα για την μέθοδο. Έτσι έμαθε και πιο γρήγορα, και πιο αποτελεσματικά, και πιο εύκολα, να διαχειρίζεται το φαγητό του μόνος του, να αναγνωρίζει την πείνα του και τον κορεσμό της πείνας του και να δοκιμάζει νέες γεύσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μάθει να τρώει μόνος του ήδη από τον 10ο ή 11ο μήνα, να χρησιμοποιεί πιρούνι και κουτάλι, να πηγαίνει μόνος του προς το φαγητό όταν πεινούσε και να έρθει σε επαφή με τις δεκάδες διαφορετικές υφές και γεύσεις που έχουν τα διάφορα τρόφιμα.

Η «στέρηση»
Ορισμένοι με ρωτούν: «Δεν σε απασχολεί το γεγονός ότι του στερείς τόσα πολλά είδη φαγητών;».

Ας σοβαρευτούμε. Τι σημαίνει «στέρηση»; Όλοι γνωρίζουμε ότι για να σου λείψει κάτι, πρέπει να το είχες πιο πριν. Δεν μπορείς να στερηθείς κάτι που ποτέ δεν είχες. Σου λείπει η καλή ζωή και η οικονομική άνεση, επειδή κάποτε την είχες ενώ τώρα, όχι. Ομοίως, μπορεί να σου λείπει μια μπριζόλα, επειδή κάποτε την έτρωγες αλλά πλέον όχι. Όμως δεν γίνεται να σου λείπει η βόλτα με διαστημόπλοιο, αν δεν βρέθηκες ποτέ σε διαστημόπλοιο. Ούτε γίνεται να σου λείπει η γεύση της ακρίδας αν δεν έχεις φάει ποτέ στη ζωή σου ακρίδες.

Ο γιος μου δεν έφαγε ποτέ στη ζωή του κρέας, αβγό ή τυρί. Επομένως αποκλείεται να του λείπει. Αποκλείεται να το στερείται. Για τον ίδιο λόγο, αποκλείεται να το ζητήσει αυτοβούλως διότι, σε αντίθεση με τους γονείς του, για τον ίδιο τα ζώα δεν αποτέλεσαν ποτέ τροφή. Δεν τα βλέπει ως τροφή, δεν τα φαντάζεται ως τροφή. Βλέποντας μια κότα γελάει, παίζει μαζί της και θέλει να την πάρει αγκαλιά. Δεν θέλει να την φάει. Όσες φορές έχει βρεθεί σε τραπέζια με κρέας απλά το αγνοεί, δεν του δίνει σημασία, δεν το αναγνωρίζει ως φαγητό. Αλλά ακόμα και αν το κάνει, επειδή για παράδειγμα βλέπει τους άλλους να το τρώνε, του έχουμε μάθει από νωρίς ότι ο καθένας έχει το δικό του φαγητό και δεν μπορούμε να παίρνουμε το φαγητό των άλλων.

Είναι όμως υγιεινός / θρεπτικός / επαρκής ο τρόπος που τρώει;
Σύμφωνα με τις παραπάνω δηλώσεις του Π.Ο.Υ., είναι ο πιο υγιεινός τρόπος του κόσμου. Η υγιεινή βίγκαν διατροφή είναι το καλύτερο είδος διατροφής για ένα παιδί στην ανάπτυξη και ο καλύτερος σύμμαχος για την υγεία του στο μέλλον.

Ο γιος μου τρώει ωμά φρούτα, λαχανικά βραστά, ψητά, ή στον ατμό, μεγάλη ποικιλία οσπρίων, πατάτες, γλυκοπατάτες, ζυμαρικά, ψωμί, ρύζι, κεχρί, φαγόπυρο, πίτες, μπισκότα, μπιφτέκια λαχανικών, ακόμη και μπάρμπεκιου. Δεν τρώει σχεδόν ποτέ ζάχαρη και αλάτι, παρά μόνο περιστασιακά, όταν αυτά υπάρχουν ως συστατικό σε διάφορα σνακ. Μετά τον χρόνο ωστόσο, αρχίσαμε να προσθέτουμε μισή κουταλιά του γλυκού ιωδιούχο αλάτι στο φαγητό του, ως μια καλή πηγή ιωδίου.

Η ποικιλία, οι πιθανοί συνδυασμοί και οι τρόποι μαγειρέματος είναι τόσο πολλοί που δεν σταματάει ποτέ να γεύεται κάτι καινούριο, κάτι συναρπαστικό, κάτι λαχταριστό. Είναι πολύ περίεργο που ορισμένοι θεωρούν τα λαχανικά και τα φρούτα κακή ή παράξενη διατροφή.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι, ακόμη και αν στο μέλλον θελήσει από περιέργεια ή από ζήλια να δοκιμάσει κάποιου είδους ζωική τροφή, θα είναι λιγότερο επιβαρυντικό για την υγεία του καθώς τα καλά θεμέλια έχουν ήδη χτιστεί και διαθέτει έναν δυνατό, με ισχυρές άμυνες οργανισμό.

Σε σχέση με την επάρκεια, θα ήθελα να αναφέρω κάτι το οποίο διδάχθηκα και εγώ ο ίδιος από άλλους, ακόμη και γιατρούς. Το γεγονός δηλαδή ότι το μωρό «πρέπει» να τρώει μια συγκεκριμένη ποσότητα φαγητού. Δεν ισχύει.

Το να προσπαθείς να μπουκώσεις το παιδί σου με φαγητό επειδή σου είπαν ότι «πρέπει» να φάει, ας πούμε, 200 γραμμάρια, εκτός από ηλίθιο είναι επίσης και επίφοβο, γιατί στερείς από το παιδί την δυνατότητα να χρησιμοποιεί την ήδη υπάρχουσα ικανότητα που έχει να αναγνωρίζει μόνο του πότε πεινάει και πότε χόρτασε, του προκαλείς απέχθεια και αδιαφορία προς την διαδικασία του φαγητού και ίσως στήνεις τα θεμέλια για μελλοντική παχυσαρκία.

Τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά πότε πεινάνε και πότε όχι. Θα φάνε όσο θέλουν, όσο συχνά θέλουν. Επιπλέον, ένα παιδί που θηλάζει λαμβάνει ούτως ή άλλως αρκετές θερμίδες και όλο το προφίλ θρεπτικών ουσιών που χρειάζεται, με τα φαγητό να είναι κυρίως συμπληρωματικό και εκπαιδευτικό. Με άλλα λόγια, κατά την περίοδο που υπάρχουν παράλληλα θηλασμός και φαγητό η διατροφική εκπαίδευση (τι τρώμε, πώς τρώμε, πόσο τρώμε, επαφή με γεύσεις, χρήση μαχαιροπήρουνου κ.λπ.) έχει μεγαλύτερη σημασία από την θρεπτικότητα ή την επάρκεια του φαγητού.

Αρρωσταίνει;
Πολύ σπάνια. Και παρότι η συγκεκριμένη ερώτηση μού γίνεται πάντα σε σχέση με την διατροφή του (ξέρετε, επειδή δεν τρώει κρέας και τα παιδιά που δεν τρώνε κρέας, αρρωσταίνουν), έχει σημασία να πω ότι αν και δεν αρρωσταίνει σχεδόν ποτέ, δεν φοβόμαστε την αρρώστια. Ειδικότερα οι ιώσεις, είναι απολύτως χρήσιμες για το χτίσιμο της άμυνας του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση, από την γέννησή του μέχρι και σήμερα επισκεπτόμαστε τον παιδίατρο μόνο για να κάνει τα εμβόλιά του, να ζυγιστεί και να εξεταστεί. Δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ ανησυχητικές ασθένειες και προβλήματα, πέρα από σποραδικά κρυολογήματα και μια κοινή βρογχίτιδα.

Αφήναμε πάντα το παιδί ελεύθερο να παίξει, να πειραματιστεί και να κάνει ζημίες, επιτρέποντας στον εαυτό μας μόνο εξαιρέσεις που σχετίζονται με την σωματική του ακεραιότητα και ασφάλεια. Έτσι, τον αφήσαμε να λερωθεί, να αγγίξει πράγματα, να παίξει στα χώματα ή να χαϊδέψει ένα σκυλάκι. Γνωρίζαμε ότι δεν είναι πρόβλημα να το κάνει. Επίσης, δεν αποφεύγαμε τελείως την κοινωνικοποίηση με άλλους ανθρώπους πλην γονιών, παππούδων κλπ. Τα τόσο παρεξηγημένα μικρόβια, στην πραγματικότητα αποτέλεσαν και αποτελούν πανίσχυρα όπλα στο οπλοστάσιο του ανοσοποιητικού του συστήματος, που από τις πρώτες μέρες της ζωής αναγνωρίζει απειλές και σχηματίζει αντισώματα.

Αν είστε νέοι γονείς, μιλήστε με έναν καλά καταρτισμένο παιδίατρο για αυτό το θέμα. Είμαι σίγουρος ότι θα σας δώσει την ίδια συμβουλή: Το παιδί ΠΡΕΠΕΙ να έρχεται σε επαφή με μικρόβια, η αποστείρωση και η υπερπροστασία το μόνο που θα πετύχουν είναι μια μελλοντική αδυναμία του οργανισμού του που νομοτελειακά θα σας οδηγήσει σε ένα ντουλάπι φάρμακα.

Πώς είναι η υγεία του γενικά;
Πραγματικά, εξαιρετική. Όλες οι εξετάσεις του είναι άψογες, η κλινική του εικόνα επίσης. Πρόκειται για να ένα παιδί αεικίνητο, αδύνατο, γεμάτο ενέργεια και διάθεση για εξερεύνηση όπως θα περίμενε κανείς να είναι ένα παιδί της ηλικίας του. Είναι σχετικά ψηλός για την ηλικία του, σύμφωνα με τον παιδίατρο, αν και εγώ πιστεύω ότι το ύψος του είναι το σύνηθες.

Παίρνετε συμπληρώματα;
Αν μεγαλώνετε ή σκέφτεστε να μεγαλώσετε ένα βίγκαν παιδάκι, είναι πολύ σημαντικό να δώσετε μεγάλη σημασία σε διάφορους μύθους που κυκλοφορούν. Ορισμένοι κακά ενημερωμένοι ή επικίνδυνοι, θα σας πουν ότι τα βίγκαν παιδιά πρέπει να παίρνουν διάφορα συμπληρώματα για να είναι υγιή. Υπάρχει μια μικρή αλήθεια και ένα μεγάλο ψέμα σ’ αυτό.

Θεωρητικά, το μοναδικό συμπλήρωμα που χρειάζεται ένα βίγκαν παιδί, είναι η βιταμίνη Β12. Όμως αυτό το χρειάζονται όλοι οι βίγκαν, μικροί και μεγάλοι, μωρά και γέροι. Το μόνο που διαφέρει σε ένα παιδί είναι η δόση, καθώς χρειάζεται πολύ λιγότερο από έναν ενήλικα. Θα πρέπει να προσφέρετε στο παιδί σας βιταμίνη Β12 μια ή δύο φορές την εβδομάδα, ιδανικά σε μορφή σπρέι ή σταγόνας. Είναι απολύτως ασφαλές, επαρκές, φθηνό, δεν έχει παρενέργειες, εξασφαλίζει την υγεία του παιδιού σας και, το πιο σημαντικό, ελάχιστοι παιδίατροι (πλην αυτών που είναι ειδικευμένοι στις χορτοφαγικές διατροφές) θα σας συμβουλέψουν να το κάνετε.

Εκτός από την Β12, εάν εφαρμόζετε σωστά την υγιεινή βίγκαν διατροφή, δεν απαιτούνται άλλα συμπληρώματα διατροφής. Όλες οι θρεπτικές ουσίες βρίσκονται στα φυτά.

Ο μύθος των συμπληρωμάτων οφείλει την ύπαρξή του αφενός σε κακόβουλα άτομα και αφετέρου σε λάθος ενημερωμένα άτομα, που ξεκινούν από την παραδοχή ότι το κρέας, τα αβγά και τα γαλακτοκομικά είναι «απαραίτητα», κι έτσι καταλήγουν στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι, αφού δεν τα τρως, πρέπει να λάβεις από συμπληρώματα τον σίδηρο, το ασβέστιο, τα Ω-3 ή άλλα θρεπτικά συστατικά.

Εάν αυτά τα θρεπτικά συστατικά απουσίαζαν από τα φυτά, τότε τα φυτοφάγα ζώα του κόσμου θα είχαν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Από που παίρνει σίδηρο ο ελέφαντας; Από που παίρνει ασβέστιο το πρόβατο; Από που παίρνει βιταμίνη D ο λαγός;

Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να δώσετε μεγάλη βάση στην θρεπτική επάρκεια. Δηλαδή, να προσφέρετε στο παιδί σας μια μεγάλη και ισορροπημένη ποικιλία λαχανικών, οσπρίων, φρούτων και καρπών. Εάν λαμβάνει το 100% των θερμίδων του από τέτοια τρόφιμα και φροντίζετε ώστε να ελαχιστοποιείται η πρόσληψη ζάχαρης, πρόσθετων λιπαρών και επεξεργασμένων τροφίμων, είναι βέβαιο ότι καλύπτει τις θρεπτικές του ανάγκες.

Σε σχέση με την βιταμίνη D, φροντίσαμε από νωρίς ώστε το παιδί μας να παίρνει ήλιο. Είμαστε όντα που εξελιχθήκαμε ώστε να ζούμε έξω, όχι μέσα σε σπίτια. Ο οργανισμός μας συνθέτει τεράστιες ποσότητες βιταμίνης D όταν η επιδερμίδα μας έρχεται σε επαφή με τον ήλιο. Το καλοκαίρι, φροντίζουμε ώστε το παιδί να βρίσκεται στον ήλιο 10 λεπτά την ημέρα τουλάχιστον, ενώ τον χειμώνα αρκετά περισσότερο. Όλες οι εξετάσεις αίματος που έχουμε κάνει μέχρι σήμερα, δείχνουν υπερεπάρκεια σε αυτή την πολύτιμη βιταμίνη, που μεταξύ άλλων βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου από τις τροφές. Μην φοβάστε τον ήλιο. Οι καταστροφικές συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας για το δέρμα μας αφορούν στην παρατεταμένη, ακραία και ανεύθυνη έκθεση, όχι στην φυσιολογική μας ζωή σε εξωτερικούς χώρους.

Είναι αυτονόητο, ότι τα παραπάνω είναι ο γενικός κανόνας και οπωσδήποτε δεν καλύπτουν όλες τις περιπτώσεις. Θα πρέπει να βρίσκεστε πάντα σε συνεννόηση και συνεργασία με τον παιδίατρό σας, διότι σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να κρίνεται απαραίτητη η λήψη κάποιου συμπληρώματος. Για παράδειγμα, σε χώρες με περιορισμένη ηλιοφάνεια όπως η Μ. Βρετανία, συστήνεται η προληπτική χορήγηση βιταμίνης D σε όλα τα βρέφη. Ο γιατρός σας και οι τακτικές εξετάσεις του παιδιού σας θα υποδείξουν τις ειδικές και κατά περίπτωση ανάγκες.

Τρώτε σόγια;
Φυσικά τρώμε σόγια. Γιατί να μην τρώμε σόγια; Αλλά και όσοι δεν τρώνε σόγια, δεν τρέχει τίποτα που δεν τρώνε σόγια. Όπως δεν τρέχει τίποτα αν δεν τρώτε φακές.

Η σόγια είναι ένα ταπεινό φασόλι. Είναι ένα εξαιρετικά θρεπτικό όσπριο, που καταναλώνεται από τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είμαι σίγουρος ότι έχετε πέσει κι εσείς θύματα της «σογιοτρομοκρατίας», αυτής της αστείας θεωρίας που λέει ότι για να είσαι βίγκαν ΠΡΕΠΕΙ να τρως σόγια, ή ότι η σόγια είναι βασικό συστατικό μια βίγκαν διατροφής και είμαι επίσης σίγουρος ότι ακούσατε πως η σόγια κάνει κακό στην υγεία και είναι μεταλλαγμένη.

Υπάρχει αναλυτική πληροφόρηση για όλα αυτά σε αυτό το άρθρο.

Η μεταλλαγμένη σόγια για ανθρώπινη κατανάλωση απαγορεύεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιτρέπεται, όμως, για χρήση σε ζωοτροφές, άρα αν ανησυχείτε για τα μεταλλαγμένα να ξέρετε ότι τρώγοντας κρέας, αυγά και γαλακτοκομικά είναι σχεδόν σίγουρο ότι τα ζώα που τρώτε τράφηκαν με μεταλλαγμένη σόγια. Το 96% της παγκόσμιας παραγωγής σόγιας προορίζεται για ζωοτροφές.

Τρώμε σόγια επειδή μας αρέσει και είναι πολύ θρεπτική. Αν δεν μας άρεσε, ωστόσο, θα μπορούσαμε και να μην την τρώμε. Δεν είναι υποχρεωτικό. Τρώμε επίσης κοινά φασόλια, φάβα, κουκιά, φακές και γίγαντες. Δεν πολυτρώμε μπάμιες, όμως. Όλοι οι άνθρωποι έχουν φαγητά που δεν τους αρέσουν και δεν υπάρχει τίποτα το κακό σε αυτό. Αν δεν θέλετε να τρώτε σόγια, μπορείτε να τρώτε άλλα όσπρια.

Συμπερασματικά:
Η ανατροφή των παιδιών μας ως βίγκαν αποτελεί στις μέρες μας ένα πραγματικό δώρο για αυτά. Δώρο υγείας, καταρχάς. Θέλαμε να προσφέρουμε στο παιδί μας τις καλύτερες δυνατές βάσεις για το μέλλον, τα απαραίτητα εχέγγυα αν προτιμάτε, ώστε να μεγαλώσει και να ζήσει χωρίς προβλήματα υγείας, χωρίς παχυσαρκία, χωρίς απειλητικές για την ζωή του καταστάσεις. Και σε αυτό έχουμε σύμμαχο ολόκληρη την σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία.

Είναι όμως και δώρο ζωής. Θελήσαμε να μεγαλώσουμε και να προσφέρουμε στην κοινωνία έναν άνθρωπο διαφορετικό – καλύτερο – από εμάς και όχι ίδιο με εμάς. Έναν άνθρωπο με ειρηνικές και συμπονετικές προδιαθέσεις, με ειλικρινή αγάπη και σεβασμό προς την γη, τα ζώα και τους άλλους ανθρώπους. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η παγκόσμια ειρήνη ξεκινάει από το σπίτι μας. Βοηθάμε το παιδί μας να καλλιεργήσει την ούτως ή άλλως έμφυτη καλοσύνη που έχει. Του μαθαίνουμε ότι όλα τα πλάσματα της γης είναι ίσα, έχουν δικαίωμα στην ελευθερία, έχουν οικογένειες, χαίρονται, λυπούνται, πονάνε. Ότι όλα τα πλάσματα δικαιούνται να ζήσουν έτσι όπως η φύση προνόησε, χωρίς να γίνονται θύματα εγκλεισμού και εκμετάλλευσης. Ότι δεν είμαστε ούτε άρχοντες, ούτε κυρίαρχοι, ούτε εξουσιαστές. Είμαστε απλά άλλο ένα είδος, από τα 8,7 εκατομμύρια που ζουν στον πλανήτη μας.

Αναφορές:
[1] https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/calcium-full-story/
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19562864
[3] https://www.nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/file/publications/n55_australian_dietary_guidelines1.pdf
[4] http://bit.ly/2CFBlMr
[5] https://www.babygaga.com/15-reasons-a-pacifier-is-harming-the-baby/