Βοηθήστε με, έπαθα δυσανεξία

Αν φάω κιμωλία και μετά αρρωστήσω, υπάρχουν δύο τρόποι να το περιγράψω. Ο πρώτος είναι να πω ότι έφαγα κάτι που δεν πρέπει να φάω και, ως λογική συνέπεια, αρρώστησα. Ο δεύτερος τρόπος, είναι να πω ότι έχω δυσανεξία στην κιμωλία.

Ποια η διαφορά; Μα, είναι απλό. Στην πρώτη περίπτωση ρίχνω το σφάλμα στον εαυτό μου. Δηλώνω πως η κιμωλία είναι εξ’ ορισμού βλαβερή και συνεπώς έκανα μαλακία που την έφαγα. Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση παρουσιάζομαι σαν ασθενής: Αναγνωρίζω την αναγκαιότητα κατανάλωσης κιμωλίας, ωστόσο για λόγους πέρα από τις δυνάμεις μου, δεν μπορώ να την καταναλώσω.

Αυτό ακριβώς το “κόλπο” κάνουν και διάφοροι επιστήμονες, όταν θέλουν να μας μιλήσουν για την περίφημη “δυσανεξία στη λακτόζη”.

Το γεγονός ότι το 70% του πληθυσμού παγκοσμίως έχει δυσανεξία, κάνει την πιθανότητα να την έχεις κι εσύ που τώρα διαβάζεις, αρκετά μεγάλη.

Με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο, σχετικά με το θέμα, μαθαίνουμε αυτό που λίγο-πολύ όλοι ξέρουν. Η δυσανεξία στην λακτόζη είναι η αδυναμία του οργανισμού να μεταβολίσει, δηλαδή να χωνέψει, τον υδατάνθρακα του γάλακτος που ονομάζεται λακτόζη. Επειδή ο συγκεκριμένος υδατάνθρακας έχει μια μορφή που το σώμα μας δεν μπορεί να απορροφήσει και να αξιοποιήσει, το λεπτό μας έντερο παράγει ένα ένζυμο που λέγεται λακτάση και με αυτό διασπά τη λακτόζη, την μετατρέπει δηλαδή σε μια μορφή που είναι για εμάς χρήσιμη και μπορούμε να απορροφήσουμε.

Εδώ ξεκινάει και το ενδιαφέρον του θέματος.

Ποιοι παράγουν στο λεπτό έντερο την λακτάση; Τα βρέφη.
Ποιοι έχουν δυσανεξία στη λακτόζη; Τα μεγάλα παιδιά και οι ενήλικες.

Μέχρι εδώ θα έπρεπε ήδη να έχουμε υποψιαστεί κάτι, αλλά δυστυχώς η βλακεία που μάς δέρνει είναι τεράστια, οπότε χρειαζόμαστε περαιτέρω μελέτη.

Όπως μαθαίνουμε από την Βικιπαίδεια, “Τα βρέφη των θηλαστικών τρέφονται με το μητρικό γάλα, το οποίο είναι πλούσια πηγή λακτόζης. […] Επειδή το γάλα είναι σχεδόν αποκλειστική πηγή λακτόζης, τα περισσότερα θηλαστικά σταματούν να παράγουν το ένζυμο λακτάση όσο μεγαλώνουν και παύουν την κατανάλωση γάλακτος.”

Με λίγα λόγια, η Φύση έχει προβλέψει για τα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, να παράγουν το ένζυμο λακτάση όταν γεννιούνται, έτσι ώστε να μπορούν να χωνεύουν το μητρικό γάλα. Όταν έρθει η στιγμή του απογαλακτισμού, ο οργανισμός σταματά την παραγωγή του ενζύμου επειδή πλέον δεν έχουμε ανάγκη το γάλα. Αυτό ισχύει σε όλο τον πλανήτη, σε όλα τα θηλαστικά. Γάτες, σκύλοι, αγελάδες, κατσίκες, ζέβρες, ελάφια, αρουραίοι, καγκουρό… και άνθρωποι. Και, ο μόνος λόγος που κάποιοι άνθρωποι μπορούν και πίνουν γάλα χωρίς πρόβλημα, είναι επειδή έπιναν συνεχόμενα γάλα στην παιδική και νεανική τους ηλικία, με αποτέλεσμα για κάποιο λόγο ο οργανισμός τους να συνεχίσει την παραγωγή λακτάσης – αν και αρκετά μειωμένη σε σχέση με την βρεφική ηλικία.

Η μόνη διαφορά, είναι ότι οι άνθρωποι, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα θηλαστικά, επιθυμούν να πίνουν γάλα ακόμη και μετά τον απογαλακτισμό τους. Θέλουν να πίνουν γάλα για πάντα, σε όλη τους τη ζωή, ακόμη κι αν δεν το έχουν ανάγκη. Μάλιστα, έχει ριζώσει τόσο πολύ αυτή η πεποίθηση στο μυαλό μας, που θεωρούμε το γάλα σχεδόν αναγκαίο για την ανατροφή των παιδιών. Αν δεν με πιστεύεις, συλλογίσου την φράση που λέει κάποιος όταν αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες: “Δεν μπορώ να πάρω γάλα στο παιδί μου”.

Όλες οι σοβαρές επιστημονικές τοποθετήσεις για το θέμα της δυσανεξίας αναλύουν πολύ διεξοδικά – και αληθινά – τα αίτια αυτού του “προβλήματος”, παραθέτοντας πλούσια βιβλιογραφία. Το ενδιαφέρον σημείο όμως, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζουν το “πρόβλημα”. Ποια είναι η λύση στο πρόβλημα της δυσανεξίας, σύμφωνα με αυτούς; Πάρτε γάλα χωρίς λακτόζη, πάρτε χάπια λακτάσης, σταγόνες λακτάσης ή φάτε ζυμωμένα γαλακτοκομικά, όπως το γιαούρτι. Το κοινό σημείο σε όλες αυτές τις λύσεις, είναι βεβαίως ότι μας λένε να συνεχίσουμε να πίνουμε (ή να τρώμε) γάλα. Κανένας δεν αναφέρει το προφανές, ότι δηλαδή δεν υπάρχει κανένας λόγος να πίνουμε γάλα. Αντ’ αυτού μάς λένε ότι το γάλα είναι θρεπτικό, είναι πολύτιμο, είναι απαραίτητο (*βλέπε σημείωση). Δεν έχει σημασία αν ο οργανισμός μας δεν το θέλει, δεν το χρειάζεται, δεν μπορεί να το χωνέψει. Εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να το καταναλώνουμε με το ζόρι. Επειδή είναι απαραίτητο. Χρειαζόμαστε πρωτεΐνη και ασβέστιο και φυσικά μόνο το γάλα τα περιέχει αυτά, λένε.

Ο παραλογισμός του να πίνουν το μητρικό γάλα από τα βυζιά ενός ζώου, άνθρωποι 20, 30 ή 50 ετών, έχει μετουσιωθεί σε ένα απέραντο σύννεφο ψυχασθένειας που πλανάται πάνω από τον κόσμο σαν βαριά πρωινή ομίχλη.

Αυτή η τρέλα, η αρρώστια, του να βρίσκει κανείς στα ράφια του σούπερ μάρκετ συσκευασίες με μητρικό γάλα αγελάδων ή κατσικιών, έχει ξεπεράσει με μέγεθος ακόμη και την μάστιγα του καπνίσματος.

Το δε πιο τρελό από όλα, ξέρετε πιο είναι; Ότι οι άνθρωποι σιχαίνονται το ανθρώπινο μητρικό γάλα, αλλά ευχαρίστως θα έπιναν το μητρικό γάλα ενός ζώου. Αν έχετε μωρό, παρακαλώ απαντήστε ειλικρινά στην ερώτηση: Θα του δίνατε να πιει ένα ποτήρι γάλα από τα στήθη μιας άλλης, άγνωστης σε εσάς γυναίκας; Κι αν είστε μεγαλύτερης ηλικίας, είτε ενήλικες είτε έφηβοι, θα πίνατε ένα ποτήρι μητρικό γάλα γυναίκας; Οι περισσότεροι θα πείτε, όχι. Κι όμως, ένα ποτήρι γάλα από κάποιο ζώο, φαίνεται πολύ φυσιολογικό.

Πρόκειται για ομαδική φρενοπάθεια.

Για να συνοψίσω, μου φαίνεται πως η παρακάτω συζήτηση μεταξύ ενός επαγγελματία της υγείας και κάποιου με δυσανεξία στη λακτόζη, είναι αρκετά λογική:

– Γιατρέ, γιατί έχω δυσανεξία στο γάλα;
– Επειδή δεν είσαι πια μωρό.
– Και τί πρέπει να κάνω για να λύσω το πρόβλημά μου;
– Το πρόβλημά σου είναι ότι πίνεις γάλα.

Είναι μια συζήτηση που ως λύση στο υποτιθέμενο πρόβλημα δεν προτείνει ταμπλέτες, σκόνες, σταγόνες ή γάλα χωρίς λακτόζη, αλλά απλούστατα όχι γάλα.

* Σημείωση:
Προφανώς ο λόγος που το γάλα παρουσιάζεται ως απαραίτητο, είναι οι θρεπτικές του ουσίες. Μάς προτείνουν δηλαδή λύσεις για την κατανάλωσή του, έστω κι αν έχουμε δυσανεξία, με το πρόσχημα ότι είναι θρεπτικό και άρα χρήσιμο για την υγεία μας. Όμως η θρεπτικότητα μιας τροφής δεν είναι ούτε πανάκεια ούτε κανόνας για κατανάλωση. Για παράδειγμα, τα περισσότερα έντομα και σκουλήκια, ακόμη και τα πιο αηδιαστικά που μπορείτε να φανταστείτε, περιέχουν μεγάλη ποσότητα πρωτεϊνών και ελάχιστα λιπαρά ή χοληστερόλη. Θεωρητικά λοιπόν είναι θρεπτικά. Τρώτε σκουλήκια;

Η ταξινόμηση των τροφών σε καλές και κακές γίνεται κυρίως με βάση διατροφικά κλισέ που εμπεδώνουν στην κοινωνία λαϊκές παραδόσεις ή ακόμη και διάφορες εταιρίες, και όχι απαραίτητα με βάση την θρεπτικότητα. Παραδείγματα τέτοιων κλισέ υπάρχουν πολλά: Οι φακές έχουν σίδηρο, το γάλα έχει ασβέστιο, το ψάρι κάνει καλό στα μάτια, το πορτοκάλι έχει βιταμίνη C, κ.ο.κ. Τα τρόφιμα δεν έχουν μια ιδιότητα ή μια θρεπτική ουσία αλλά έναν μεγάλο συνδυασμό ουσιών και, συνήθως την ίδια θρεπτική ουσία μπορούμε να την πάρουμε από πάρα πολλές τροφές.