Είναι υγιεινά τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος;

Με τους πλημμυρικούς ρυθμούς διάδοσης της φυτικής διατροφής, τα υποκατάστατα κρέατος φαίνεται πως καταλαμβάνουν τις αγορές γρήγορα, όχι μόνο σε καταστήματα fast food αλλά και στα σπίτια μας.

Σήμερα μπορεί κάποιος να απολαύσει φυτικά burger σε μερικές από τις πιο γνωστές αλυσίδες γρήγορου φαγητού, ή να αγοράσει έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα για το σπίτι, που φτιάχνονται από 100% φυτικά συστατικά.

Όπως και με κάθε νέο τρόφιμο που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, είναι σημαντικό να εξετάζουμε προσεκτικά τι ακριβώς τρώμε. Αυτό ισχύει γενικά, αλλά πολύ περισσότερο όταν μιλάμε για υψηλά επεξεργασμένα τρόφιμα.

Καταναλωτικό κοινό

Εκ πρώτης όψεως, κάποιος θα περίμενε ότι ο ερχομός αυτών των φυτικών υποκατάστατων είναι συνέπεια της αύξησης των χορτοφάγων και βίγκαν. Όπως δείχνουν τα στοιχεία, όμως, αυτό δεν ισχύει.

Αρκετές έρευνες έχουν διαπιστώσει πως η συντριπτική πλειοψηφία των βίγκαν τροφίμων, δεν καταναλώνεται από τους βίγκαν. Αυτό συμβαίνει επειδή στην εποχή μας διακρίνεται μια γενικότερη τάση των ανθρώπων προς την υγιεινή διατροφή, τα φυτικά τρόφιμα, αλλά και την δοκιμή νέων, καινοτόμων προϊόντων. Επιπλέον, πολλοί καταναλωτές γνωρίζουν πλέον ότι τα ζωικά τρόφιμα είναι ασύλληπτα επιβαρυντικά για το περιβάλλον, κι έτσι επιλέγουν φυτικά υποκατάστατα για να μπορέσουν να μειώσουν το οικολογικό τους αποτύπωμα.

Είναι όμως υγιεινά;

Τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος, αλλά και γαλακτοκομικών, είναι μια πραγματική λύτρωση για τα ζώα και το περιβάλλον. Για την παραγωγή τους δεν χρειάζεται να πεθάνει κανένα πλάσμα, ενώ απαιτούν συντριπτικά λιγότερους φυσικούς πόρους. Για παράδειγμα, ένα μπιφτέκι Beyond Burger απαιτεί για την παραγωγή του 99% λιγότερο νερό, 93% λιγότερη γη και 46% λιγότερη ενέργεια σε σχέση με ένα συμβατικό μπιφτέκι από βοδινό κρέας, ενώ ταυτόχρονα από την διαδικασία της παραγωγής του εκλύονται 90% λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Περιβαλλοντικά μιλώντας, τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος είναι ένα πραγματικό δώρο για τον πλανήτη.

Όχι όμως και για την υγεία μας. Απλά και μόνο επειδή κάτι είναι φυτικής προέλευσης, δεν σημαίνει πως είναι αυτομάτως και καλό για την υγεία μας. Δυστυχώς, αυτή η διαπίστωση δεν έχει γίνει ακόμη πολύ κατανοητή από το καταναλωτικό κοινό.

Σε ένα άρθρο της Σχολής Υγείας του Χάρβαρντ, εξακριβώθηκε πως τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος είναι καλή πηγή πρωτεΐνης, βιταμινών και μετάλλων. Από την άλλη πλευρά, όμως, αυτά τα προϊόντα περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις κορεσμένων λιπαρών και είναι βαριά επεξεργασμένα. Αν και μια μικρή ποσότητα κορεσμένων λιπαρών είναι μια χαρά, σε γενικές γραμμές θα πρέπει αυτά να προέρχονται από φυσικές, μη-επεξεργασμένες και φυτικές πηγές (για παράδειγμα, από την καρύδα ή το ελαιόλαδο) και να μην υπερβαίνουν το 10% των ημερήσιων θερμίδων μας.

Το παράδοξο του «φυτικού κρέατος»

Αν ανήκεις σε αυτούς που έχουν υιοθετήσει την φυτική διατροφή για περιβαλλοντικούς λόγους, τα υποκατάστατα φυτικού κρέατος σίγουρα είναι άριστη επιλογή για σένα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αποτελούν καλή επιλογή και για όσους μόλις έχουν μεταβεί σε βίγκαν διατροφή για ηθικούς λόγους, αλλά δυσκολεύονται να αποχωριστούν άμεσα τις γεύσεις που έχουν συνηθίσει. Εταιρείες όπως η Beyond Burger και η Impossible Foods ήδη έχουν λανσάρει στην αγορά burger που αποτελούνται από 100% φυτικά συστατικά.

Κάτι που πρέπει να γίνει κατανοητό, ωστόσο, είναι πως το «υποκατάστατο κρέατος» και τα πράγματα που μοιάζουν με κρέας, δεν είναι το ίδιο. Αν και τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος αποτελούν μια πολύ καινούρια τάση στην αγορά, τα φυτικά μπιφτέκια υπάρχουν εδώ και δεκαετίες. Νόμιζες πως είναι το ίδιο πράγμα;

Τα φυτικά μπιφτέκια (γνωστά και ως μπιφτέκια λαχανικών) απευθύνονται σχεδόν εξ ολοκλήρου σε χορτοφάγους και βίγκαν και είναι απλώς μίγματα από λαχανικά, όσπρια, άλευρα και μπαχαρικά. Ο καθένας μπορεί να τα φτιάξει στο σπίτι του με απλά υλικά όπως ρεβίθια, φακές, καρότα, μπιζέλια, βρώμη κ.ά. Τα φυτικά μπιφτέκια δεν έχουν σχεδιαστεί ούτε να μοιάζουν σαν κρέας, ούτε να έχουν την γεύση την κρέατος.

Από την άλλη πλευρά, τα υποκατάστατα κρέατος είναι προϊόντα εκτεταμένης μελέτης, μερικές φορές ακόμη και αποτέλεσμα εξεζητημένων τεχνολογιών όπως η ανασύσταση σε μοριακό επίπεδο, τα οποία έχουν την όψη, την υφή και την γεύση του αληθινού κρέατος. Δεν θα μπορούσες ποτέ να φτιάξεις μόνος σου κάτι τέτοιο.

Οι εταιρείες παραγωγής φυτικών υποκατάστατων κρέατος δεν απευθύνονται (μόνο) σε χορτοφάγους και βίγκαν. Για την ακρίβεια, αυτοί αποτελούν μικρό μέρος του αγοραστικού τους κοινού.

Συστατικά

Τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος είναι εξαιρετικά επεξεργασμένα προϊόντα. Τα τρόφιμα αυτά συνήθως περιέχουν όλα τα «όχι» και τα «μη».

Ένα τυπικό μπιφτέκι Beyond Burger, περιέχει: Νερό, απομονωμένη πρωτεΐνη μπιζελιού, πεπιεσμένο εκχύλισμα κραμβέλαιου, εξευγενισμένο έλαιο καρύδας, κυτταρίνη από μπαμπού, μεθυλοκυτταρίνη, άμυλο πατάτας, μαλτοδεξτρίνη, εκχύλισμα ζυμομυκήτων, αλάτι, ηλιέλαιο, φυτική γλυκερίνη, εκχύλισμα χυμού τεύτλων, οξικό οξύ, σουκινικό οξύ, τροποποιημένο άμυλο, ανάτο.

Ενώ ένα μπιφτέκι Impossible Burger, περιέχει: Νερό, πρωτεΐνη σόγιας, έλαιο καρύδας, ηλιέλαιο, πρωτεΐνη πατάτας, μεθυλοκυτταρίνη, εκχύλισμα ζυμομυκήτων, καλλιεργημένη δεξτρόζη, τροποποιημένο άμυλο, λεμομοσφαιρίνη σόγιας, αλάτι, απομονωμένη πρωτεΐνη σόγιας, μεικτή τοκοφερόλη, γλυκονικός ψευδάργυρος, υδροχλωρική θειαμίνη (βιταμίνη Β1), ασκορβικό νάτριο (βιταμίνη C), νιασίνη, υδροχλωρική πυριδοξίνη (βιταμίνη Β6), ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), βιταμίνη Β12.

Και τα δύο παραπάνω προϊόντα περιέχουν επίσης «φυσικό άρωμα», το οποίο δεν γνωρίζουμε τι είναι.

Ναι μεν, αλλά

Τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος είναι νόστιμα, επωφελή για το περιβάλλον και μπορεί να σε βοηθήσουν να σταματήσεις να τρως ζώα.

Αν και μια μικρή ποσότητα κορεσμένων λιπαρών φυτικής προέλευσης δεν φαίνεται να βλάπτει την υγεία, η συστηματική κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κορεσμένων λιπαρών έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για καρδιακή νόσο και πρόωρο θάνατο.

Επιπλέον, μια διατροφή πλούσια σε αλάτι έχει συσχετιστεί με υψηλή πίεση – μεταξύ άλλων.
Ωστόσο, αμέτρητες μελέτες έχουν αποδείξει ότι μια διατροφή που αποτελείται από πλήρη (=μη επεξεργασμένα) φυτικά τρόφιμα οδηγεί σε περισσότερα χρόνια ζωής, καλύτερη υγεία, περισσότερη ενέργεια και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή ακόμη και στην αναστολή προβλημάτων υγείας όπως υπέρταση, διαβήτης, και καρδιακή νόσος. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, κυρίως όμως εξαιτίας της απουσίας από τα φυτά βλαβερών αλλά και καρκινογόνων ουσιών – όπως περιγράφεται και στην περίφημη Λίστα Καρκινογόνων για τον Άνθρωπο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Υπ’ αυτήν την έννοια, η μέτρια και σποραδική κατανάλωση φυτικών υποκατάστατων κρέατος, αντί για πραγματικό κρέας, είναι μια πολύ καλή επιλογή.

Δυστυχώς όμως, υπάρχουν κι άλλα κακά νέα. Τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα χρησιμοποιούν απομονωμένες πρωτεΐνες κατά τ’ άλλα πολύ υγιεινών καρπών, όπως του αρακά, της σόγιας, της φακής και του ρεβιθιού. Εξαιτίας της υψηλής επεξεργασίας που δέχονται, οι καρποί αυτοί χάνουν το μεγαλύτερο μέρος της θρεπτικής τους πυκνότητας, όλα αυτά τα θρεπτικά στοιχεία δηλαδή που κάποιος που επιδιώκει να τρέφεται υγιεινά επιδιώκει να φάει. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές της διατροφής, μεταξύ των οποίων ο καθηγητής Dr. T. Colin Cambell, οι απομονωμένες πρωτεΐνες των φυτών – που αποτελούν κύριο συστατικό αυτών των προϊόντων – δεν αποτελούν υγιεινές διατροφικές επιλογές επειδή πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας επεξεργασίας η οποία αφαιρεί όλα σχεδόν τα χρήσιμα θρεπτικά συστατικά του καρπού, αφήνοντας πίσω ένα τελικό προϊόν που αποτελείται σχεδόν κατά 90% από πρωτεΐνη.

Υποκατάστατα υποκατάστατων

Αν τα περιβαλλοντικά οφέλη και η ησυχία των ζώων δεν είναι τα μόνα πράγματα που σε απασχολούν, αλλά θέλεις επίσης να τρως υγιεινά, μπορείς να επιλέγεις αμιγώς φυτικά τρόφιμα, αντί για υποκατάστατα κρέατος. Στο διαδίκτυο μπορείς να βρεις συνταγές για αμέτρητους τρόπους παρασκευής φυτικών μπιφτεκιών ή και λουκάνικων.

Εικόνα: vegankainostimo.blogspot.com

Τα μπιφτέκια λαχανικών είναι απλώς αυτό που λέει το όνομα τους. Αποτελούνται από πλήρη λαχανικά, τα οποία αλέθονται και αναμιγνύονται με άλλα υλικά ώστε να σχηματίσουν ένα μπιφτέκι. Δεν έχουν γεύση κρέατος, ούτε την εικόνα κρέατος. Έχουν την γεύση των λαχανικών. Και είναι πολύ πιο υγιεινά!

Συμπέρασμα: Με μέτρο

Αν πρέπει να κρατήσουμε κάτι από όλα τα παραπάνω, είναι πως τα υποκατάστατα κρέατος, όταν ενδιαφερόμαστε να τρεφόμαστε υγιεινά, πρέπει να καταναλώνονται σποραδικά και με μέτρο.

Αν πιστεύεις ότι τρώγοντας αυτά τα προϊόντα φυτικής προέλευσης, αντί για πραγματικά φυτικά τρόφιμα, είναι ένα καλός τρόπος να απολαμβάνεις τα οφέλη των φυτικών τροφίμων, δυστυχώς κάνεις λάθος. Η συστηματική κατανάλωση αυτών των προϊόντων δεν πρόκειται να σου προσφέρει τα οφέλη των πραγματικών λαχανικών, οσπρίων, καρπών και φρούτων και είναι πιθανό να αντιμετωπίσεις επιπτώσεις στην υγεία σου.
Αν, αντίθετα, θέλεις να απολαμβάνεις κάτι τέτοιο περιστασιακά ενώ κατά τ’ άλλα τρέφεσαι με πλήρη φυτικά τρόφιμα, δεν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος ανησυχίας.

Με πληροφορίες από onegreenplanet.org