Θέλεις στ’ αλήθεια να «μοσχομυρίζεις»;

Η πιθανότητα να έχεις χρησιμοποιήσει την έκφραση «μοσχομυρίζει» ή έστω να την έχει ακουστά, είναι μεγάλη. Γνωρίζεις όμως ότι πίσω από αυτό το αρρενωπό άρωμα κρύβεται άλλη μια θλιβερή ιστορία μαζικής εξόντωσης ζώων;

Τη λέξη μόσχος θα την ακούσεις συνήθως σε τρεις περιπτώσεις: Σε φαγητά που περιέχουν μοσχάρι, ως περιγελαστική απάντηση μετά από ρέψιμο και ως συνθετικό σε λέξεις που περιγράφουν αρώματα. Πολλοί δεν γνωρίζουν πως όταν λέμε ότι κάτι «μοσχομυρίζει», το εννούμε κυριολεκτικά. Δηλαδή, έχουμε να κάνουμε πράγματι με έναν μόσχο.

Υπάρχουν διάφορα ζώα που πέφτουν σε αυτή την κατηγορία, όπως ο μοσχοπόντικας, ο ζήβεθος και ο αρκτικός μοσχόβους, όμως ο πιο συνηθισμένος και ο πλέον ταλαιπωρημένος είναι ο ομώνυμος Μόσχος (Moschus moschiferus), ένα ζαρκάδι που ζει κυρίως στην Ρωσία, στην Μογγολία, στο Νεπάλ και στην Σιβηρία.

Ο Μόσχος εκκρίνει μια ουσία στους υπογάστριους αδένες (ναι, εκεί, δίπλα στον κώλο) η οποία ελκύει τα θηλυκά και χρησιμοποιείται στο σημάδεμα της περιοχής του. Πρόκειται για το καλύτερο φυσικό αφροδισιακό και όπως μπορείς να φανταστείς, λειτουργεί και στις γυναίκες. Λέγεται ότι το συγκεκριμένο άρωμα έχει ζωώδη, άγρια, αρρενωπά χαρακτηριστικά που δεν απαντώνται σε κανένα άλλο φυτικής προέλευσης άρωμα. Λογικό, αφού βγαίνει από τον κώλο ενός ζώου. Το άρωμα μόσχου λοιπόν έχει χρησιμοποιηθεί από τα αρχαία χρόνια και συνεχίζει ως τις μέρες μας να χρησιμοποιείται ως συστατικό ακριβών αρρενωπών αρωμάτων με τον τίτλο Musk, καθώς και ως συστατικό διαφόρων παραδοσιακών ματζουνιών και φαρμάκων.

Όπως είναι προφανές, δεν είναι δυνατόν να αφαιρέσουμε τους αδένες από τα ζώα και αυτά να συνεχίσουν να βοσκάνε σαν να μην τρέχει τίποτα. Χιλιάδες τέτοια ζαρκάδια θανατώνονται κάθε χρόνο – νόμιμα ή παράνομα – προκειμένου να πάρουμε το πολυπόθητο πρωκτικό άρωμα. Σε αυτό υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις, όπως η εξαγωγή μόσχου από κάστορες ή τρωκτικά σε εβδομαδιαία βάση μέσω διέγερσης – όμως και πάλι αυτό προϋποθέτει την αιχμαλωσία.

Με βάση μελέτη του ειδικού άγριας ζωής και συντάκτη του Δίκτυου Παρακολούθησης Άγριας Ζωής Traffic-Europe, Volker Homes, περίπου 450 κιλά ακατέργαστοι λοβοί μόσχου εξάγονται παρανόμως κάθε χρόνο, μόνο από την Ρωσία. Αυτό μεταφράζεται στην θανάτωση 17.000 έως 20.000 ζαρκαδιών, καθένα εκ των οποίων δεν διαθέτει στο σώμα του παραπάνω από 23 γραμμάρια μόσχου. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο εξαιτίας του αδιάκριτου τρόπου με τον οποίο οι κυνηγοί σκοτώνουν τα ζαρκάδια, καθώς δεν μπορούν να γνωρίζουν εκ των προτέρων (και δεν τους ενδιαφέρει) αν το θύμα που βλέπουν στο σκόπευτρο του όπλου τους είναι αρσενικό ή θηλυκό, μικρό ή μεγάλο. Πρώτα πυροβολούν και μετά ελέγχουν. Έτσι, όπως υπολογίζεται, για κάθε ένα ζώο που πράγματι περιέχει την πολυπόθητη ουσία, σκοτώνονται τουλάχιστον τρία έως πέντε.

Σύμφωνα με το Traffic Europe, οι πληθυσμοί των μόσχων μειώνονται δραματικά σε όλες τις περιοχές του κόσμου και πολύ σύντομα θα είναι είδος σε κίνδυνο εξαφάνισης. Σε περιοχές της Ρωσίας, οι πληθυσμοί μόσχων είναι μόνο το 10% σε σχέση με την δεκαετία του ’70 και αυτή η μέτρηση έγινε δέκα χρόνια πριν, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε πως μέχρι σήμερα μόνο χειρότερα έχουν γίνει τα πράγματα.

Ο ακατέργαστος μόσχος πωλείται έως και 3 δολάρια το γραμμάριο, που μεταφράζεται σε κέρδος περίπου $70 από ένα μόνο ζώο. Μπορεί να μην σου φαίνονται πολλά, αλλά για τους παράνομους κυνηγούς στην Μογγολία και την Σιβηρία είναι ένα εξαιρετικό μεροκάματο, ειδικά αν καταφέρουν να εξολοθρεύσουν 10-15 ζώα σε κάθε εξόρμηση.

Το κυνήγι και η θανάτωση των όμορφων αυτών ζώων απαγορεύεται στις περισσότερες περιοχές του κόσμου και εφαρμόζονται προγράμματα προστασίας και διατήρησης του είδους. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η εισαγωγή μόσχου απαγορεύτηκε το 1999. Ωστόσο συνεχίζει να υπάρχει ζήτηση, άρα τα καθάρματα που ασχολούνται με το παράνομο κυνήγι, ελάχιστους λόγους έχουν να σταματήσουν να το κάνουν.

Ο μοσχοπόντικας και η μοσχοχελώνα, άλλα είδη από τα οποία εξάγονται οι υπογάστριοι αδένες.

Το άρωμα μόσχου παρασκευάζεται με τεχνητό τρόπο με περίπλοκες αζωτούχες, πολυκυκλικές ή μακροκυκλικές ενώσεις που μιμούνται σχεδόν στην εντέλεια το αντίστοιχο φυσικό. Αγοράζοντας αρώματα, σαμπουάν, αφρόλουτρα, μαλακτικά ρούχων ή αρωματικά χώρου με τον διακριτικό τίτλο «Musk», δηλαδή Μόσχος, θεωρητικά αγοράζεις άρωμα που έχει φτιαχτεί με τεχνητό τρόπο, ειδικά όταν πρόκειται για φθηνά, ευρείας κατανάλωσης προϊόντα.

Ο λόγος που τοποθετώ εκεί πάνω την λέξη «θεωρητικά» είναι επειδή, τεχνικά μιλώντας, είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε ολόκληρη την διαδικασία παρασκευής κάθε αρώματος ή συστατικού του. Ορισμένα κράτη όπως η Κίνα, παρότι προστατεύουν τα άγρια ζαρκάδια, επιτρέπουν την εκτροφή τους σε ειδικές εγκαταστάσεις με σκοπό την εξαγωγή των αδένων τους για εμπορική χρήση. Ζώα που από την φύση τους είναι άγρια και έχουν μια βαθιά ανάγκη για τρέξιμο και άσκηση, αναγκάζονται να ζουν σε κλουβιά ή υπόστεγα και αυτό οπωσδήποτε δεν είναι αποδεκτό. Επίσης, υπάρχουν πολλά ζώα που δεν έχουν την ίδια καλή τύχη με τα ζαρκάδια όσον αφορά την προστασία τους. Επειδή ο μόσχος ως ουσία μπορεί να εξαχθεί από δεκάδες άλλα ζώα (τρωκτικά, χελώνες, κροκόδειλους, κάστορες, φάλαινες), ορισμένες βιοτεχνίες ή βιομηχανίες που θέλουν να πλασάρουν «φυσικό άρωμα μόσχου», θα επιλέξουν να προμηθευτούν αυτή την ουσία από κάποιο άλλο ζώο, που δεν προστατεύεται από νόμους και συμφωνίες διατήρησης. Επίσης ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και αρώματα, ματζούνια ή φάρμακα που κατασκευάζονται από σκοτεινές, άγνωστες βιοτεχνίες σε απίθανες χώρες, που δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν φυσικό μόσχο από τους παράνομους κυνηγούς.

Για τον παραπάνω λόγο κι επειδή εμάς τους βίγκαν δεν μας ενδιαφέρει αν είναι ζαρκάδι, ελάφι, κάστορας ή ποντίκι, αλλά μας ενδιαφέρει μόνο το γεγονός ότι κάποιος πρόκειται να σφαχτεί και να του αφαιρεθούν όργανα του σώματός του, θεωρώ πως ο καλύτερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος για να είμαστε σίγουροι ότι δεν συμμετέχουμε σε τέτοιου είδους φρικαλεότητες, είναι να μείνουμε μακριά από αρώματα μόσχου. Αν λοιπόν βλέπεις σε κάποια συσκευασία την ένδειξη «Musk», είτε ως κυρίαρχη είτε ως επιμέρους συστατικό, ίσως θα ήταν καλύτερα να επιλέξεις ένα διαφορετικό άρωμα.

Πηγές και Περαιτέρω Ανάγνωση:
https://en.wikipedia.org/wiki/Musk
http://news.nationalgeographic.com/news/2004/09/0907_040907_muskdeer_2.html
http://purrfumery.com/pages/animal-musks-the-dark-secret-of-perfume