Με μέτρο τα τσιγάρα, με μέτρο τα παϊδάκια

Κάθε φορά που συζητώ με κάποιον «απλό, φυσιολογικό, συνηθισμένο άνθρωπο» για θέματα υγείας και διατροφής, ακούω με σχεδόν θρησκευτική ευλάβεια, τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα: Ο σίδηρος, η πρωτεΐνη, το λιοντάρι που τρώει ζώα, ο κύκλος της ζωής, η γεύση και, φυσικά, σχεδόν πάντα καταλήγουμε στο τί λένε οι γιατροί και οι διατροφολόγοι.

Του Παύλου Ιωαννίδη

Καταρχάς να πω ότι οι γιατροί και οι διατροφολόγοι λένε πολλά και διάφορα. Οι απόψεις που υπάρχουν επί διαφόρων θεμάτων είναι όσες και τα άστρα στον αυγουστιάτικο ουρανό. Πάρτε για παράδειγμα τις δίαιτες απώλειας βάρους. Δοκιμάστε μια αναζήτηση στο Google και θα βρείτε 100 ειδικούς που προτείνουν 100 διαφορετικές δίαιτες και όλες τους είναι «επιστημονικά αποδεδειγμένες».

Ήθελα όμως να σταθώ σε κάτι που για μένα έχει πολύ ενδιαφέρον. Αυτές οι συζητήσεις περί υγείας πάντα με κάνουν να σκέφτομαι το κάπνισμα, για μερικούς πολύ βαθυστόχαστους λόγους που θα εξηγήσω. Βλέπετε, πριν από μερικές δεκαετίες δεν γνωρίζαμε πόσο κακό κάνει το τσιγάρο και, παρότι στα συρτάρια των πανεπιστημίων υπήρχαν έρευνες που ήδη «έβλεπαν» θάνατο, αυτές άργησαν πάρα πολλά χρόνια να πιάσουν τόπο. Εκείνη την εποχή, κάπνιζαν οι πάντες. Μικροί, μεγάλοι, φτωχοί, πλούσιοι. Ακόμη και οι γιατροί. Οι ίδιοι οι γιατροί πρότειναν το κάπνισμα ως λύση σε διάφορες παθήσεις. Ο αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος έλεγε “5 τσιγάρα την ημέρα, είναι μάλλον ωφέλιμα για την υγεία”.

Μπορώ πολύ εύκολα να φανταστώ κάποιον, εκείνη την εποχή, που στις παρέες και στα καφενεία προσπαθούσε να εξηγήσει στους άλλους ότι το κάπνισμα σκοτώνει.

«Μα, είσαι χαζός χριστιανέ μου; Ακόμη και οι γιατροί το προτείνουν».

Έπρεπε να φτάσουμε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 για να λυθεί η παρεξήγηση. Επειδή πλέον ήταν πολύ δύσκολο να το κρύψουμε – ήδη είχαν σημειωθεί αρκετοί θάνατοι, καρκίνοι και αναπνευστικά προβλήματα – αρχίσαμε να βγάζουμε από τα συρτάρια τις έρευνες και να ενημερώνουμε τον κόσμο ότι, τελικά, το κάπνισμα δεν είναι όσο καλό νομίζαμε. Και δέκα χρόνια αργότερα, το κάπνισμα είναι καρκινογόνο. Και άλλα δέκα χρόνια αργότερα, το κάπνισμα απαγορεύεται.

Σας θυμίζει κάτι, η όλη φάση;

Περίπου για τους ίδιους λόγους, είναι αδύνατο να μιλήσει σήμερα κάποιος για τα ζωικά τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά και το «κρέας» και τους κίνδυνους που επιφυλάσσουν για την υγεία, χωρίς να τον πάρουν με τις πέτρες. Οι γιατροί συστήνουν να πίνουμε γάλα. Οι ειδικοί λένε φάτε κοτόπουλο. Η μαμά μας μεγάλωσε με αυγό και μοσχαράκι. Σε κάθε εποχή, για το οποιοδήποτε θέμα, η παράδοση υπερισχύει της επιστημονικής γνώσης.

Και σήμερα η επιστημονική γνώση που υπάρχει για τις συνέπειες κατανάλωσης ζωικών, είναι πραγματικά τεράστια σε όγκο.

Τα πανεπιστήμια Κορνέλ και Χάρβαρντ λένε πως η ιδανική ποσότητα κρέατος στη διατροφή μας, είναι ακριβώς μηδέν. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε το κατεργασμένο κρέας στις καρκινογόνες ουσίες και το κόκκινο κρέας στις «πιθανώς καρκινογόνες». Δεκάδες έρευνες από πανεπιστήμια και άλλους φορείς συνδέουν πλέον ευθέως και χωρίς καμία αμφισβήτηση την κατανάλωση «κρέατος» και γαλακτοκομικών με διαβήτη, άσθμα, οστεοπόρωση, εγκεφαλικά, αρτηριοσκλήρυνση, παχυσαρκία, καρδιοπάθειες, διάφορες μορφές καρκίνου. Κι όμως, οι έρευνες αυτές δεν φτάνουν ποτέ στα αυτιά μας και, όταν φτάνουν, περνούν απαρατήρητες είτε ως δήθεν αναξιόπιστες, είτε ποδοπατημένες από το γελοίο επιχείρημα «παν μέτρον άριστον». Όπως τότε δηλαδή, δεν φταίει το κάπνισμα αλλά φταίει το υπερβολικό κάπνισμα. Δεν φταίει το «κρέας» αλλά φταίει το πολύ κρέας.

Εδώ βέβαια υπάρχει μια σοβαρή αντίρρηση που είμαι υποχρεωμένος να δεχτώ. Το κάπνισμα, σε αντίθεση με την κατανάλωση «κρέατος» είναι πολύ νέα συνήθεια. Οι άνθρωποι τρώνε ζωικά σχεδόν από την αρχή της ιστορίας. Όμως αυτοί που επικαλούνται αυτό το επιχείρημα, αγνοούν δύο σημαντικά γεγονότα:

Πρώτον, όσο κάποιος πηγαίνει προς τα πίσω στην ιστορία, τόσο λιγότερο «κρέας» κατανάλωνε ο άνθρωπος. Δεύτερον, ποιος είπε ότι επειδή οι άνθρωποι έτρωγαν από παλιά «κρέας» ήταν και υγιείς;

Σήμερα είναι πλέον περισσότερο επιτακτικό από ποτέ να τελειώνουμε επιτέλους με ό,τι σκοτώνει εμάς, τους μη-ανθρώπινους συγκάτοικούς μας και τη Γη την ίδια. Δεν υπάρχει πια καμία καλή δικαιολογία για να σκοτώνουμε και να τρώμε αισθανόμενα, όμορφα ζώα που δεν μας έχουν πειράξει ποτέ. Μπροστάρηδες σε αυτόν τον αγώνα, θεωρώ πως πρέπει να σταθούν οι επιστήμονες και κυρίως οι επαγγελματίες της υγείας, οι οποίοι οφείλουν να πουν στον κόσμο την αλήθεια. Μάλιστα νομίζω ότι μας το χρωστάνε κιόλας, διότι φέρουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την σημερινή κατάσταση. Για χρόνια προέτρεπαν τον κόσμο να τρώει κότες, ψάρια, μωρά αγελάδων, πηγμένο μητρικό γάλα ζώων, ακόμη και όργανα όπως το συκώτι. Στηριζόμενοι στα λόγια και στις προτάσεις τους, βιομηχανίες και πρόθυμοι κρεατέμποροι έστησαν μυριάδες ‘Αουσβιτς ανα τον κόσμο, δολοφονώντας με τρομακτικούς ρυθμούς δισεκατομμύρια ζώα και προσφέροντάς μας προς κατανάλωση τα πάντα, ακόμη και έντερα. Ήρθε η ώρα να ενημερωθούν καλύτερα, να αφήσουν κατά μέρος αστικούς μύθους και ηλίθιες προκαταλήψεις και να πουν στον κόσμο την αλήθεια: Κύριοι, αυτό που τρώτε σας σκοτώνει.

Δεν ζούμε πια σε σπηλιές. Δεν κινδυνεύει η επιβίωσή μας. Υπάρχει άφθονο, ποιοτικό φαγητό – και μιλώ για κανονικό φαγητό – το οποίο, μάλιστα, αν βγάλουμε από το μενού τα ζώα θα γίνει ακόμη πιο άφθονο σε σημείο που μπορεί να εξαλείψει για πάντα στην πείνα και την δυστυχία από τον κόσμο. Η γεύση και η συνήθεια δεν αποτελούν πλέον καλές δικαιολογίες για τη συνέχιση αυτού του κακού.