Μια σκληρή ιστορία

Στη σημερινή ανάρτηση επέλεξα ένα ιστορικό θέμα γιατί, πως να το κάνουμε, είμαστε πνευματικοί άνθρωποι.

Στις αρχές του 1800 η δουλεία ήταν ακόμη νόμιμη στις περισσότερες περιοχές του κόσμου.

Ο οργανισμός PBS δημοσιεύει τρεις επιστολές, εκ των οποίων θα σας παραθέσω τις πρώτες δύο, που ανταλλάσουν ιδιοκτήτες σκλάβων στις Η.Π.Α., άνθρωποι που στην εποχή τους ήταν ευγενείς, μορφωμένοι και καλλιεργημένοι. Όλα ξεκινούν όταν ο Σίμον Έλκινς, μικρο-ιδιοκτήτης καλλιέργειας βαμβακιού, θέλοντας να ευχαριστήσει για τους σκλάβους που του δάνεισε ο συντ/ρχης Ουίλιαμς, στέλνει την πρώτη επιστολή μαζί με το τίμημα του δανεισμού, ένα βιβλίο ως δώρο, καθώς και μερικές βάσιμες απορίες του.

Η πρώτη επιστολή:

5 Σεπτεμβρίου, 1848
Προς: Αξιότιμο κ. Ουίλιαμς,

Κύριε, δεν ξέρω πως να σας ευχαριστήσω για τη γενναιοδωρία σας να μου δανείσετε δύο από τους σκλάβους σας. Ο Κάσιους και ο Κλαούδιος είναι σκληρά εργαζόμενοι και έχουν καλή συμπεριφορά. Ωστόσο, ανακάλυψα ότι δεν μπορώ να καταλάβω τα περισσότερα απ’ όσα λένε. Στηρίχτηκα στους δικούς μου Νέγρους για να καταλάβω τα λόγια τους. Φαίνεται πως με καταλαβαίνουν αλλά μόνο με πολλή προσπάθεια. Είναι πτωχοί τω πνεύματι (σ.σ. χαζοί); Σε κάθε περίπτωση, οι δυό μου Νέγροι (σ.σ. οι επικεφαλής των υπόλοιπων σκλάβων) επωφελήθηκαν πολύ από την παραγωγικότητα των σκλάβων.

Με τη βοήθεια των δύο δικών σας Νέγρων όλο το βαμβάκι που φοβόμουν πως θα σαπίσει τελικά θα σταλεί στο Τσάρλεστον εγκαίρως και σε καλή τιμή. Για να σας δείξω την ευγνωμοσύνη μου σας στέλνω ένα αντίγραφο του νέου μου βιβλίου σχετικά με τα νοητικά χαρακτηριστικά των Αφρικάνων. Νομίζω πως θα βρείτε τις ιδέες μου ιδιαίτερα διαβασμένες και στηριγμένες πάνω στην σημερινή επιστήμη. Φυσικά, έχω εσωκλείσει και τα δέκα δολλάρια που συμφωνήσαμε ως ενοίκιο.

Ταπεινά δικός σας,
Δρ. Σίμον Έλκινς

Όπως είναι προφανές ο κύριος Έλκινς είχε μια απροσδόκητα καλή σοδειά εκείνη τη χρονιά, αλλά του λείπανε τέσσερα χέρια για να μπορέσει να την κουβαλήσει και την στείλει στους έμπορους του Τσάρλεστον. Το πρόβλημά του λύθηκε με 10 δολάρια, τα οποία πλήρωσε στον συντ/ρχη Ουίλιαμς προκειμένου να του δανείσει δύο από τους 160 σκλάβους του.

Ο Έλκινς, όντως μικρός καλλιεργητής, συνήθιζε να μιλάει με τους σκλάβους του, να τους μαθαίνει Αγγλικά και να έχει προσωπική επαφή μαζί τους, κι έτσι, όταν προσπάθησε να επικοινωνήσει με τους δύο νέους σκλάβους που πήρε δανεικούς, διαπίστωσε ότι αυτοί δεν τον έπιαναν, δεν καταλάβαιναν Αγγλικά, ήταν αργοί ρε παιδί μου.

Περίπου δύο εβδομάδες αργότερα, κατέφθασε η απάντηση στο γράμμα του Έλκινς:

21 Σεπτεμβρίου, 1848
Προς: Δρ. Έλκινς,

Κύριε, έλαβα την πληρωμή σας και το γενναιόδωρο δώρο σας. Το διάβασα και το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Όμως, πριν σχολιάσω το βιβλίο σας, επιτρέψτε μου να απαντήσω σχετικά με τους Νέγρους που σας δάνεισα. Η απάντησή μου ίσως σας φανεί χρήσιμη και σε μελλοντικές σας έρευνες.

Όπως ξέρετε οι καλλιέργειές μου διαθέτουν εκατόν εξήντα σκλάβους. Ζουν στα δικά τους καταλύματα. Οι σκλάβοι δουλεύουν κάτω από την επίβλεψη του επιστάτη μου, κ. Τόμας, από την αυγή ως το σούρουπο καθημερινά εκτός Κυριακής. Τα βράδια τους αφήνω ελεύθερους. Επειδή η δουλειά είναι πρώτη προτεραιότητα, στους σκλάβους δεν απευθυνόμαστε με τον ορθό λόγο. Διατηρούν την αφρικανική τους διάλεκτο και δεν μαθαίνουν ποτέ Αγγλικά. Αυτό, νομίζω, εξηγεί τη δυσκολία σας να τους καταλάβετε. Δεν είναι λοιπόν περισσότεροι χαζοί απ’ ότι οποιοσδήποτε άλλος Αφρικάνος. Αυτό με οδηγεί και στο σχόλιό μου για το εξαιρετικό βιβλίο σας.

Ανακάλυψα ότι το βιβλίο σας επιβεβαιώνει την εμπειρία μου με τους σκλάβους. Νομίζω πως έχετε δίκιο, πράγματι οι Αφρικανοί μοιάζουν να έχουν γεννηθεί για να είναι σκλάβοι. Οι χοντροειδείς τρόποι τους δείχνουν πως έχουν ανάγκη την καθοδήγησή μας για να εκπολιτιστούν και να τους δείξουμε το δρόμο προς την ηθική και τη θρησκεία. Πρόσφατα άκουσα έναν λόγο από τον Γερουσιαστή Κάλχαν που παρατήρησε το εξής: “Οι Αφρικάνοι είναι ανίκανοι για φροντίσουν τον εαυτό τους και βυθίζονται σε μια παραφροσύνη στα όρια της ελευθερίας τους. Αποτελεί ευσπλαχνία γι’ αυτούς, να τους προσφέρουμε καθοδήγηση και προστασία από τον πνευματικό θάνατο”. Επίσης, με εκπλήσσει το γεγονός ότι αντλήσατε τόσα λίγα στοιχεία από τη Βίβλο. Σε τελική ανάλυση, είναι γραμμένο πως οι σκλάβοι πρέπει να μας υπακούν, όπως εμείς πρέπει να υπακούμε στον Θεό. Επιπροσθέτως, γιατί δεν αναφέρετε και το γεγονός ότι η Επιστήμη στηρίζει τη δουλεία; Δεν έχετε ακούσει για την έρευνα του καθηγητή Τόμας Ντρου του πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, που λέει ότι “Είναι στη φύση των ανθρώπων να υποδουλώνουν ο ένας τον άλλο, όπως και τα ζώα κυνηγούν το ένα το άλλο”; Όλα αυτά βέβαια είναι μικρές επισημάνσεις. Σε γενικές γραμμές βρήκα το βιβλίο σας πολύ ενημερωτικό.

Τέλος, χάρηκα που έμαθα ότι οι σκλάβοι μου έκαναν καλή δουλειά στη σοδειά σας. Δεν εκπλήσομαι, βέβαια. Αποτελούν παράδειγμα του πλεονεκτήματος του μεγάλου αριθμού σκλάβων. Εμείς οι μεγάλοι ιδιοκτήτες γης μπορούμε να δουλεύουμε πιο αποτελεσματικά απ’ ότι εσείς οι μικρότεροι. Δεν έχουμε το μειονέκτημα της κοντινής επαφής με τους σκλάβους. Εξαιτίας αυτής της μεγαλύτερης απόστασης, μπορώ να χρησιμοποιώ το μαστίγιο περισσότερο ελεύθερα. Μαστιγώνοντας τον κάθε σκλάβο μια φορά το χρόνο, είμαι σίγουρος ότι ο καθένας τους παρακολουθεί ένα μαστίγωμα τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα. Αυτό τους βοηθάει να παραμένουν πιστοί στην εργασία τους.

Δικός σας,
Συνταγματάρχης Τζον Ουίλιαμς

Από τις παραπάνω επιστολές φαίνεται πως οι ιδιοκτήτες σκλάβων επικαλούνταν την επιστήμη, τη Βίβλο και ο,τιδήποτε θεωρούσαν πως ήταν αντικειμενική παρατήρηση, για να δικαιολογήσουν τη δουλεία. Δείχνουν επίσης, πως οι εκάστοτε ιδιοκτήτες σκλάβων δεν τους μεταχειρίζονταν πάντα με τον ίδιο τρόπο.

Είναι σημαντικό να ξέρουμε πως κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, όσοι μάχονταν εναντίον της δουλείας είχαν επιχειρήματα για να αντικρούσουν τις αιτιάσεις των υποστηρικτών της δουλείας. Οι αντικρούσεις τους στηρίζονταν κυρίως στη φιλοσοφία, την ιστορία και την θρησκεία. Μερικές φορές χρησιμοποιούσαν τις ίδιες πηγές με τους υποστηρικτές, όπως τη Βίβλο, για να βγάλουν συμπεράσματα που ευθέως κατέρριπταν τις βλακείες των ιδιοκτητών σκλάβων.

Όπως και να ‘χει, η διαμάχη για τη δουλεία κράτησε χρόνια. Η αποδοχή και χρήση της διήρκησε χιλιάδες χρόνια, ενώ η ευρεία απόρριψη της δουλείας, σαν κίνημα, δεν μετρούσε παραπάνω από σαράντα χρόνια αγώνα όταν άρχισε να εξαπλώνεται, το 1830. Οι πολέμιοι της δουλείας, που αντλούσαν πολλή από την σκέψη τους από τον Διαφωτισμό, έφερναν νέες ιδέες στην κοινωνία. Η αντίσταση που συνάντησαν, που ήταν τεράστια, οφειλόταν κατά κύριο στο γεγονός ότι νέες, μοντέρνες ιδέες προσπαθούσαν να απωθήσουν την παράδοση της δουλείας.

Τώρα, ίσως αναρωτήθηκες γιατί οι λέξεις πιο πάνω είναι πορτοκαλί.

Προσπάθησε σε παρακαλώ να ξαναδιαβάσεις, μόνο που αυτή τη φορά όταν διαβάζεις “δουλεία”, να φαντάζεσαι την υποδούλωση των ζώων, όταν διαβάζεις “ιδιοκτήτες” να φαντάζεσαι κτηνοτρόφους και βιομηχανίες και όταν διαβάζεις “κίνημα για την κατάργηση της δουλείας”, να φαντάζεσαι τους τρελούς βίγκαν.

Όπως και τότε, έτσι και σήμερα, είναι πολλά τα επιχειρήματα των “ιδιοκτητών”, που πλέον δεν είναι μόνο ιδιοκτήτες, αλλά και καταναλωτές, με την έννοια ότι τα ζώα όχι απλώς τα σκλαβώνουν αλλά τα τρώνε κιόλας. Επιχειρήματα που συνοψίζονται συνήθως σε ατομίστικες και εγωιστικές λογικές, όπως και τότε, και πάντα από την πλευρά του θύτη, ποτέ του θύματος: Είναι χρήσιμα, είναι νόστιμα, είναι υγιεινά, είναι ο κύκλος της ζωής, είναι η παράδοση, είναι χαζά, είναι κατώτερα, μας τα πρόσφερε ο Θεός, το λέει η επιστήμη, έτσι μάθαμε, έτσι είναι.

Και από την απέναντι πλευρά, λιγοστοί αντιδραστικοί που διαμαρτύρονται, που επιδιώκουν την κατάργηση της δουλείας για άλλη μια φορά, που ονειρεύονται έναν κόσμο ισότητας, ειρήνης και συνύπαρξης.

Όπως και τότε, έτσι και τώρα, στο τέλος θα κερδίσουμε.